pir
Türkiye Türkçesi – Arı Duru Türkçe Sözlüğü (Kuleli, 2013)
pir
[Köken: Farsça] Aksakal, Abuşka, Çal
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
pir
Türkiye Türkçesi: pir
Azerbaycan Türkçesi: pir iⱨtiyar goca
Başkurt Türkçesi: iⱨtiyar kart akhakal
Kazak Türkçesi: şal kart
Kırgız Türkçesi: abışka çal
Özbek Türkçesi: çàl
Tatar Türkçesi: kart aksakal
Türkmen Türkçesi: garrı
Uygur Türkçesi: pir bovay
Rusça: starets starik
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
pir
I. is. [fars.]
1. Qoca, çox yaşlı kişi, ixtiyar. Pirə ata dedim, cavana qardaş; Ana, bacı bildim qızı, gəlini. Aşıq Ələsgər. [Buğac:] Burada bihuş yatarkən, ağsaçlı, ağsaqqallı nurani bir pir – mənə meydanda ad verən o qoca – ozan gözümə göründü. M.Rzaquluzadə. // Qoca adama müraciət. [Qurbanəli:] Ey pir, daha səbrim tükənmiş. S.S.Axundov.
2. Bir təriqət banisi və ya başçısı. // məc. Ustad, başçı, müəllim. Qıraram dəstəni, vurram nəfəri; Ərənlərin piri yanımda gərək! “Koroğlu”. Şair olan dərsi alır pirindən; Baş açmadım səgrəqibin sirrindən. Qurbani. ‣ (A) pir olmuş – yarızarafat, yarıistehza ilə deyilən ifadə. [Rüstəm bəy:] A pir olmuş, azarlı orada can verir. S.S.Axundov. [Mustafa:] Pir olmuş, nə edim, əsgərlikdir, bəxtəvərliyə göndərmirlər ki... Ə.Məmmədxanlı.
II. bax. ocaq 3-cü mənada. Şəhərdə böyük möcüzələr görünmüşdü: çoxlu ocaqlar, pirlər zühur etmişdi. Çəmənzəminli. Bakının ətrafındakı kəndlərin bir qismində bir çox pirlər, ocaqlar, ziyarətgahlar vardı. H.Sarabski.
Azerbaycan Türkçesinin Sinonimler Sözlüğü (Çakıroğlu, 2013)
pir
I. qoca, yaşlı
{koca, yaşlı}
II. ocaq
{ocak}
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
pir
tapınak
Özbekçe—İngilizce Sözlük (Dirks, 2005)
pir
1: (Persian) elder, father; (Sufi) master; patron (saint), master. ~i badavlat bo'ling Live long and prosper. ~ urgan the worst, the lowest.
2: hafsalasi ~ bo'ldi to lose faith, to become disheartened.pir 3 ono.flitting or fluttering sound.
Kırgızca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Yudahin)
pir
f. dn. 1. ruhanî mürşit; bir tarikatın yahut onun bir dalının şeyhi; 2. aziz.
Türkmencenin Açıklamalı Sözlüğü (Kyýasowa, 2016)
pir
[pi:r], at. 1. Garry, goja, ýaşuly. 2. Sopularyň başlygy, ýolbaşçysy, ýokary dini at. Her kim güýçli bolsa, oňa pir diýrler (Magtymguly). 3. gepl.d. Bir hünäriň, käriň düýbüni tutujy ussat, şol hünäri, käri belent derejä ýetiriji.
‣ Pire gol bermek sopy bolmak. Pirini kädä gabamak sypara ýer goýmazlyk.
Uygurca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Kurban, 2016)
pir
I f. 1. İhtiyar 2. Ruhî, manevî baba. Ya pirim! – Yardım etmesi için manevî babaya hitap.
II Taklidî ses. Pir qilip uchup ketmek – Pır diye uçuvermek.