Əzmək
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
əzmək
f.
1. Basıb, ya sıxıb yastılamaq, şəklini pozmaq. Qarpızı, qovunu əzmək. // Basıb (vurub, toxundurub) bir yerini çökəltmək. Samovarın, qazanın böyrünü əzmək.
2. Həvəngdə və s.-də döyüb narın etmək, toz halına salmaq. İstiotu həvəngdə əzirlər. – ...Kakao Amerikadan gələn ot toxumudur. Onu qabıqdan çıxarıb, qurudub, əzib kakao adı ilə satırlar. H.Zərdabi. // Ovmaq, doğramaq. Qızlar əkilmiş torpağın kəsəklərini əzir, alağını təmizləyir, cərgələrini hamarlayırdılar. Ə.Vəliyev.
3. Hamarlığını, şaxlığını, düzlüyünü, yaxud ütüsünü pozmaq. Paltarları əzmək. – Gördün pullarını əzib özünə qaytaranda nə kiridi? “Koroğlu”.
4. Basaraq, sıxaraq yumşaltmaq. Mumu əzmək.
5. məc. Darmadağın etmək, məğlub etmək. Düşməni əzmək.
6. məc. Döymək, kötəkləmək, əzişdirmək. [İsmayıl:] Bəy onu bir az əzmişdisə, başa gəlmirdi. Mir Cəlal. // Vurub yaralamaq. Layiqmi lotular əzələr qardaşın başın? C.Cabbarlı.
7. məc. Sarsıtmaq, yox etmək. Köləlik yenə də Mahrunun iradəsini və şəxsiyyətini əzməmişdi. M.S.Ordubadi.
8. məc. Mənəvi əzab vermək, əziyyət vermək, incitmək, narahat etmək. Hər halda düşüncə məni əzirdi. M.S.Ordubadi. [Musa Əşrəfə:] ..Sizə öylə bir cəza verməliyəm ki, bundan sonra hər kəsə ibrət olsun, .. gücsüzləri çeynəyib əzməsinlər.. H.Cavid. ‣ Özünü əzmək – naz-qəmzə etmək, özünü naza qoymaq, əzilib-büzülmək. Əzib suyunu çıxartmaq məc. – bərk sıxışdırmaq, incitmək, istismar etmək.
Azerbaycan Türkçesinin Sinonimler Sözlüğü (Çakıroğlu, 2013)
əzmək
I. yastılamaq, çökəltmək
{yassılamak, çökertmek}
II. basmaq, tapdalamaq
{basmak, tepiklemek}
III. sıxmaq, yumşaltmaq
{sıkmak, yumuşatmak}
IV. döymək, kötəkləmək, əzişdirmək
{dövmek, tartaklamak, ezmek}
V. sarsıtmaq, incitmək
{sarsmak, incitmek}
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
əzmək
berelemek, ezmek