zikr
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
zikr
[ər.] köhn.
1. Anma, yad etmə, xatirə gətirmə, xatırlama, adını çəkmə, adını söyləmə. • Zikr etmək (eyləmək) köhn. – 1) anmaq, yad etmək, xatirə gətirmək, adını çəkmək, adını söyləmək. [Dərviş:] Mən də [Ruqiyyənin] adını ürəyimdə yox, dilimdə zikr etdim. A.Divanbəyoğlu; 2) söyləmək, demək, ifadə etmək. Bütün gün fikr eylərəm; Dərdimi zikr eylərəm. (Bayatı). ..Necə ki vəzir zikr elədi, ona binaən mən bu cəhətdən qayətdə diləfsürdə idim. M.F.Axundzadə. Yuxarıda zikr etdiyimiz keyfiyyəti Mirzə özü nağıl edirdi. Ə.Haqverdiyev; 3) oxumaq (dua). Alverçi hacılar, baqqallar, müamiləçilər, dəllallar bəzən sabaha qədər yatmazdı, namaz qılıb zikr edərdi. H.Sarabski. Zikr olunmaq köhn. – 1) anılmaq, yad edilmək, xatirə gətirilmək, adı çəkilmək, adı söylənmək; 2) haqqında danışılmaq, söylənilmək, ifadə olunmaq. Şah Abbasın cülusundan altı il keçib yeddinci il başlanmışdı ki, aşağıda zikr olunan qəziyyə vaqe oldu. M.F.Axundzadə. Ata ilə oğul arasında yuxarıda zikr olunan söhbətdən 1-2 ay keçəndən sonra Mirzə Cavad köçdü kəndə. Ə.Haqverdiyev.
2. din. Təsbeh çevirə-çevirə dua etmə, Allahın adlarını və sifətlərini bir-birinin ardınca söyləyib təkrar etmə, vird etmə. • Zikr demək – məsciddə axundun oxuduğu duanı onun ardınca eyni ilə təkrar etmək. Zikr təsbehi – dindarların dua oxuyaoxuya çevirdikləri təsbeh. [Hatəmxan] özü isə mollanın ala-bəzək zikr təsbehini əlinə aldı. S.Rəhimov.
3. Bütün fikir, bütün düşüncə, bütün xəyal (bu mənada adətən “fikir-zikir” şəklində işlənir). Fikrim-zikrim, sözüm, xəyalım sənsən; Haçan könlüm səndən cidayə düşər. M.V.Vidadi. ..Hətta namaz vaxtı da mömin müsəlmanın fikri və zikri dolu olur dolma ilə, ..isgəncəbi ilə. C.Məmmədquluzadə.
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
zikr
zikir
Özbekçe—İngilizce Sözlük (Dirks, 2005)
zikr
lit., rel.: (Arabic) remembrance, recollection; formulaic chanting performed by Sufis, usu. with devotees sitting in a circle and chanting praises to God. ~ qil- to remember. ~ tush- to participate in Sufi litanies. ~ qilingan/Etilgan the abovementioned.