Toz
Türkiye Türkçesi – Arı Duru Türkçe Sözlüğü (Kuleli, 2013)
toz
[Köken: Anlam genişlemesi] (Toz halindeki): Toz, (Kir, pasak): Çan
Türkiye Türkçesi – Tatarca Sözlük (Ganiyev, 1998)
toz
1. и. 1) тузан; 2) порошок, порак. 2. с. тузансыл, тузгыл, порошоклы □ toz koparmak тузан кубару; toz şeker шикәр комы ◊ tozdan dumandan ferman okunmamak берни күренми, берни аңлашылмый торган тәртипсез җир
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
toz
Türkiye Türkçesi: toz
Azerbaycan Türkçesi: toz
Başkurt Türkçesi: san tuⱬan
Kazak Türkçesi: toz
Kırgız Türkçesi: çan toz
Özbek Türkçesi: çäng tozán
Tatar Türkçesi: çan tuzan
Türkmen Türkçesi: tozan
Uygur Türkçesi: toz tozğan
Rusça: neznayuşçiy
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
toz
is.
1. Hava axını ilə yerdən qalxıb şeylərin üzərinə qonan xırda hissəciklər. Kömür tozu. Ayaqqabının tozunu silmək. – ..Marallarım.. moizə kitablarını rəfdən alıb, tozlarını təmizləyib başlayırlar əzbərləməyə. Ə.Haqverdiyev. ..Maşın dümağ tozun içində gah görünməz olur, gah da irəli şütüyüb toz boğanağını arxada qoyurdu. B.Bayramov. • Toz basmaq – üzərinə çoxlu toz qonmaq. [Oğlanın] paltarını, çəkməsini, hətta qıvrım saçlarını belə toz basmışdı. S.Rəhman. Tozunu almaq – tozunu silmək. Kostyumun tozunu almaq.
2. bax. tozcuq. • Toz kisəsi (yuvacığı) bot. – bax. tozluq. Tozluqların iki toz yuvacığı olur.
3. Bərk cismin narın üyüdülmüş ovuntusu; poroşok. Diş tozu. Şəkər tozu. – [Həkim:] Aptekxanalarda taxtabiti tozu satırlar, get, bir az al, səp yorğan-döşəyin ətrafına. N.Vəzirov. • Toz dərman – un kimi narın dərman; poroşok. ‣ Toz qaldırmaq (qoparmaq) məc. – sürətlə getmək, çapmaq, çaparaq getmək. Kəhər quyruğunu düyüb toz qaldırdı. M.İbrahimov. Kosmik toz – bax. kosmik.
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
toz
toz
Özbekçe—İngilizce Sözlük (Dirks, 2005)
toz
bald; bald area on head.
Kırgızca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Yudahin)
toz
II, 1. toz; topoloñun toz kıldı: tozbuz etti, tarumar etti; topoloñu toz boldu: (korkudan) çil yavrusu gibi dağıldılar; 2. un tozu.
Kırgızca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Yudahin)
toz-
III, 1. dağılıp toz olmak; azıptozup ketti: her yana dağılıp gittiler; 2. büsbütün eskimek, örselenmek (elbise hakkında).
IV. 1. yolu kapatmak; tozup çık-: karşıya çıkmak; konok toz- misafir (konuk) kabul etmek; 2. beklemek, intizar etmek; 3. tutmak; murduñdu toz! Burnunu öne doğru uzat! (oyunda; daha ör. bk. tos); bala toz: çocuğu oturak üzerinde tutmak.
Türkmencenin Açıklamalı Sözlüğü (Kyýasowa, 2016)
toz
[to:z], at, ser. Tozan. At toýnagynyň tozy asmana galdy (B. Kerbabaýew).
‣ Toz gopdurmak bir zat üçin goh-galmagal etmek, gykylyk etmek.
Uygurca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Kurban, 2016)
toz
I a. Tavus (kuşu)
II Toz, duman.
Karaçay-Malkarca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Nevruz, 1991)
toz
~ kabuk: akağaç kabuğu.
Dîvânü Lugâti’t-Türk Dizini (TDK)
toz
toz· I, 296; III, 123, 186 bkz> tör
yaylara sarıtan sırım.III, 123