Sancmaq
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
sancmaq
f.
1. Batırmaq, geydirmək, soxmaq. Dərziyə dedilər köç, iynəni (papağına) sancdı. (Ata. sözü). Yetişmiş qızlar iynəni [Kiçikbəyimin] duvağına batırır, sonra yaxalarına sancırdılar. Çəmənzəminli. // Məc. mənada. Dağlar titrədi, ..göy qübbəsini doğrayan ildırımlar şığıyıb qızıl oxlarını qılınc qayaların təpələrinə sancdı. Ə.Məmmədxanlı.
2. Taxmaq, ilişdirmək, keçirmək. Dəli dəlini görəndə çomağını belinə sancar. (Ata. sözü). [Koroğlu] durnanın telindən dəstə kəsib Eyvazın papağına sancdı. “Koroğlu”. // Bənd etmək, ilişdirmək, keçirmək. Səhər tezdən kişi sarayın yanına gəlir. Görür ki, molla çuxasının ətəyini sancıb belinə, əlində qazma sarayın divarının dibini qazır. “M.N.lətif.” Leyli .. ətəklərini nazik belinə sancıb rəqs edir. Ə.Məmmədxanlı.
3. Dişləmək. Arı sancmaq. Əqrəb sancmaq. – Balaca uşaqlar gecələr yatmayıb şıltaq eləyəndə, anaları istəməyiblər şirin yuxudan ayılıb uşağa süd versinlər, ya görsünlər niyə uşaq ağlayır və bəlkə uşağı birə sancır, ya bəlkə bir özgə dərdi var. C.Məmmədquluzadə.
4. Sanki bir şey batır kimi ağrımaq. Ürəyi sancmaq. Başı sancmaq. – [Sadıq kişi] soyuqda oturduqca, özünə gəldikcə vücudu ağırlaşır, kürəkləri sancır. Mir Cəlal. ..Mustafanın dirsəkləri elə bərk sancdı ki, gözləri yaşardı. S.Vəliyev.
5. məc. Ağır söz deyib qəlbinə dəymək, incitmək, acılamaq, zəhərləmək. [Dilbər:] Gülüş, sancmağı burax. Söylə məndən nə istəyirsən? C.Cabbarlı. Səməndər Nərgizi sancmağa fürsət tapdı. B.Bayramov.
Azerbaycan Türkçesinin Sinonimler Sözlüğü (Çakıroğlu, 2013)
sancmaq
I. batırmaq, soxmaq, dürtmək, təpmək, tıxamaq
{batırmak, sokmak, dürtmek, tepmek, tıkamak}
II. vurmaq, dişləmək, çalmaq
{vurmak, dişlemek, çalmak}
III. dalamaq, yandırmaq
{dalamak, yakmak}
IV. ağrımaq, sızıldamaq
{ağrımak, sızlamak}
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
sancmaq
çivilemek, saplamak