Kar
Türkiye Türkçesi – Tatarca Sözlük (Ganiyev, 1998)
kar
и. кар
kar и. табыш, төшем; файда; □ kar bırakmak табыш китерү
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
kar
Türkiye Türkçesi: kar
Azerbaycan Türkçesi: gar
Başkurt Türkçesi: kar
Kazak Türkçesi: kar
Kırgız Türkçesi: kar
Özbek Türkçesi: kàr
Tatar Türkçesi: kar
Türkmen Türkçesi: gãr
Uygur Türkçesi: kar
Rusça: sneg
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
kar
Türkiye Türkçesi: kar
Azerbaycan Türkçesi: gazanc mänfäät kâr
Başkurt Türkçesi: fayⱬa töşöm tabış
Kazak Türkçesi: kiresi tabıs tüsim
Kırgız Türkçesi: kireşe
Özbek Türkçesi: fàydä
Tatar Türkçesi: fayda töşim tabış
Türkmen Türkçesi: gḯrdeci düşevünt
Uygur Türkçesi: payda ayan daramät
Rusça: pribıl' doⱨod
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
kar
I. sif. Eşitmək qabiliyyətini tamamilə və ya qismən itirmiş. Kar kişi. Bir qulağından kar. Anadangəlmə kar. – [Cahangir:] Qışqırmayın, mən kar deyiləm! İ.Əfəndiyev. // İs. mənasında. Qulağı eşitməyən adam. Karın könlündəki. – Kar iki dəfə gülər. (Ata. sözü). // məc. Laqeyd, heç bir şey eşitmək istəməyən adam haqqında. Elə bil kardır, söz eşitmir. ‣ Kar samit dilç. Səs tellərinin iştirakı olmadan tələffüz edilən samit.
II. is. [fars.]
1. İş, peşə, məşğələ. Nə karın sahibidir? Hansı kar yiyəsidir? – Qoç Koroğlu öz karında; Yalan olmaz ilqarında. “Koroğlu”. Qoy mən tox olum, özgələr ilə nədi karım. M.Ə.Sabir. Yox quru fəxr eləməkdən bizə hərçəndi səmər; Karımız yox, əlimizdən nə gəlir özgə hünər? Ə.Nəzmi.
2. Təsir. Zəxmi-sitəmin olmadı bu Seyyidə kari; Səd heyf, səd əfsus, günahkar ölürəm mən. S.Ə.Şirvani. ‣ Kar aşmamaq – nəticə hasil olmamaq, işə yaramamaq, bir nəticə çıxmamaq. Nə qılıncdan kar aşmadı, nə nizədən iş çıxmadı. “Koroğlu”. Bülbül dedi: – Bunlar ilə kar aşmaz; Bu baş-qulaq kamançaya yaraşmaz. A.Səhhət. Özgəyə ümid olmaq; Bizim üçün yaraşmaz; Özgənin köməyilə; İnsan üçün kar aşmaz. B.Vahabzadə. Kar etmək (eləmək) – təsir etmək, təsirini göstərmək. Arsıza bir sillə kar eləməz. (Ata. sözü). Xudayar katdaya aclıq çox kar eləmişdi. C.Məmmədquluzadə. [Hacı Murad:] Sənə söz kar eləmir. S.S.Axundov. Kar gətirmək – işə yaramaq, xeyir gətirmək. Kar görmək – bax. kara gəlmək. [Əsir:] Nə qədər qışqırdı, nərə vurdu, qoşun kar görə bilmədi. Ə.Haqverdiyev. Əbişin gözləri çanağından çıxmaq dərəcəsinə gəlmişdi. O, kar görməyən top açarları qaldırıb [yerə] çırpdı.. S.Rəhimov. Kar salmaq – bax. kar etmək. Padşahın gözləri tutulur, .. təbib, dərman qalmır, hamısını eləyirlər, kar salmır ki, salmır. (Nağıl). Amma [molla] hər nə deyirsə, heç biri kar salmır. “M.N.lətif.” Kar vermək – əlverişli olmaq, işə yaramaq, faydası olmaq. [Xırdaxanım:] Nurcahan, bizə yatmaq kar verməz. N.Vəzirov. Kara düşmək – bax. kara gəlmək. Kara gəlmək – işə yaramaq, lazım olmaq; köməyi, xeyri dəymək. [Molla Kazım:] Camaatın karına gəlirəm. Ə.Haqverdiyev. Usta Qiyas bir bükülü pulu [Kərimin] qabağına qoyur: – Kasıb yaşayırsan, kara gələr. M.İbrahimov. Kardan düşmək – işdən düşmək, yararsız hala gəlmək. İşləməyən kotan pas atar və kardan düşər.. M.İbrahimov. Karına gəlmək – işinə yaramaq, köməyi olmaq. [Rüstəm:] Pristav yox, kətxuda da yox, adam döyən, camaat incidən yox, camaatın karına gələn bir adam olsun. S.Rəhimov. Söhbət lampa şüşəsinə çatanda mən tavandan sallanan elektrik lampasını göstərib soruşdum: – Niyə, bu, karınıza gəlmir? R.Rza.
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
kar
kâr, sağır, sedasız
Özbekçe—İngilizce Sözlük (Dirks, 2005)
kar
(Persian) deaf.
Kırgızca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Yudahin)
kar
ı, 1. kar; sarı kar: dağlarda ilkbaharda yahut yaz sonunda yağan kar; 2. yaş (küçük çocuk veya hayvan yavrusu için); eki kar baskan: 1) iki yaşına basmış; 2) mec. görmüş geçirmiş, kurnaz; bir kar baskan; bir yaşında olan.
ıı f. zillete uğrayan, hor görülen; ölgüçö eştemeden kar bolboldu: ölünceye kadar hor ve hakir olmadı: zaruret ve hakaret görmedi.
Uygurca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Kurban, 2016)
kar
f. İş, çalışma. Kar qilmaq – İşlemek. Kardin chiqmaq – İşten çıkmak; yararsız hale gelmek. Kari chaghliq – Önemli değil. Karim néme – Bana ne. Karim yoq – Bana ne; hiç. Uning méning bilen kari bolmidi – Onun benimle ilgisi olmadı.
Karaçay-Malkarca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Nevruz, 1991)
kar
kar. ~ cummak: kar yumağı, kar topu, taña deri kar cavdu: şafağa kadar kar yağdı, ~ kürev: kar küreme, ~da cürüp ızın tas etgen (d): karda yürüyüp izini kaybeden, ~ça: kar gibi, cabalak ~: lapa kar, ~ bolmay suvuk bolmaz, mal bolmay cuvuk bolmaz (as.): kar olmadan soğuk olmaz, zenginlik olmadan hısım olmaz, ~ tübünden cankoz çığar (d): karın dibinden kardelen çıkar.
Dîvânü Lugâti’t-Türk Dizini (TDK)
kar
kar· 1. 7,186, 326, 386;II, 99,134.193, 204, 211. 305, 347; III, 39, 148, 263, 319, 324