Dolu
Türkiye Türkçesi – Tatarca Sözlük (Ganiyev, 1998)
dolu
I с. 1) төрле мәгъ. тулы; 2) корылган, корулы (мылтык һ. б.); 3) мәшгуль; буш вакыты юк; bu gön do/uyum бүген буш вакытым юк
doluII и. боз (яву)
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
dolu
Türkiye Türkçesi: dolu
Azerbaycan Türkçesi: dolu
Başkurt Türkçesi: tulı
Kazak Türkçesi: tolı
Kırgız Türkçesi: tolo toltura
Özbek Türkçesi: tolıḳ tolä
Tatar Türkçesi: tulı
Türkmen Türkçesi: dōlı
Uygur Türkçesi: toluk
Rusça: pólnıy napólnennıy
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
dolu
Türkiye Türkçesi: dolu
Azerbaycan Türkçesi: dolu
Başkurt Türkçesi: boⱬ borsaktay boⱬ
Kazak Türkçesi: burşak dolı
Kırgız Türkçesi: möndür
Özbek Türkçesi: dol
Tatar Türkçesi: boz borçaktay boz
Türkmen Türkçesi: dolı çabğa
Uygur Türkçesi: möldür
Rusça: grad
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
dolu
I. sif.
1. İçərisi boş olmayan, ağzına qədər bir şeylə doldurulmuş, ya dolmuş. Dolu şüşə. Dolu qab. Dolu hovuz. – Günlərimiz keçəydi qızğın fərəhlər kimi; Dolu qədəhlər kimi. M.Müşfiq. Abbas kişi dolu bir heybə hazırlayıb yəhərin qaşına saldı. Mir Cəlal. İri ocaqlar üstündə dolu qazanlar buğlanır.. M.Rzaquluzadə.
2. Bir şeyin çoxluğunu, bolluğunu bildirir. Tamaşaçılarla dolu zal. Mağazalar malla doludur. Bazar meyvə ilə doludur. – Küçə ilə bir gün keçərkən mat və məəttəl qaldım: bir böyük imarət kəndli qadınları ilə ləbələb dolu idi. C.Məmmədquluzadə. Evi hər gün axşamadək onun yanına ziyarətə gələnlərlə dolu olur. Ə.Haqverdiyev. Barjın göyərtəsi yükdaşıyan adamlarla dolu idi. M.Rzaquluzadə.
3. məc. Bir şeyin güclü təzahürünü bildirir. Şux səslərlə dolu isti yuvalar; Daşqın çaylar, durğun göllər bizimdir. A.Şaiq. Evi dərin bir maraq ilə dolu sükut bürümüşdü. H.Nəzərli. // Eyni mənada hissiyyat haqqında. [Qızının] hərgünkü bu təlaş dolu sualını oxumağa ana vərdiş etmişdi. Ə.Məmmədxanlı.
4. Dolğun, bir qədər kök, ətli-canlı. [Sadığın] boyu ucadır, mənim boyum alçaqdı, amma mən ondan doluyam. C.Məmmədquluzadə. [Ağca xanımın] dolu sifəti çəyirdək kimi qurumuşdu. Mir Cəlal. Gülara xanım qırxqırx iki yaşlarında, ağsifət, dolu bir qadın idi. S.Rəhman.
5. Barıt, güllə, patron və s. qoyulub atılmağa hazırlanmış. Dolu tüfəng. – Ayağa çəkilmiş dolu avtomatı boşaltmaq olmazdı. M.İbrahimov. [Mollayev] yatanda balışının altında həmişə dolu tapança saxlayırdı. M.Hüseyn.
6. Dənələri çoxlu, şirəli və sıx olan. Dolu sünbül. – Fazilov dolu və şüşə kimi şəffaf bir salxım götürüb .. o yan-bu yana çevirdi. Mir Cəlal.
7. zərf Dərindən. [Tapdıq] dolu bir nəfəs alıb müəllimə tərəf baxdı. Ə.Vəliyev. dolu-dolu zərf Ağzınacan dolu olduğu halda.
II. is. Havada donub tökülən yağmur dənələri. Dolu yağmaq. – Gah dolu tökür, gah gurşad yağır, sel-su bir-birinə qarışır. S.Rəhimov. Əvvəl xırda, get-gedə iriləşən dolu yağdı. M.Rzaquluzadə. • Dolu vurmaq, dolu döymək – dolunun zərbindən xarab olmaq, məhv olmaq. Əkinləri dolu vurdu. – [Qoca:] Bağ-bostanı vurdu dolu; Bağlanmışdır həyat yolu. A.Şaiq. Dolu kimi – 1) çox şiddətli və iri damcılarla yağan yağış haqqında; 2) məc. çoxluq, şiddət bildirir. Alnından dolu kimi tər axır. – ..Zeynəb .. o tərəf-bu tərəfə qaçıb qışqırırdı və dağlardan da rəhmsiz quldurların güllələri onun üstünə dolu kimi yağırdı. S.S.Axundov. ..Almaz kimi parıldayan gözlərindən dolu kimi yaş tökülürdü. M.Hüseyn.
Azerbaycan Türkçesinin Sinonimler Sözlüğü (Çakıroğlu, 2013)
dolu
I. dolgun, ətli, canlı
{dolgun, etli, canlı}
II. çox
{çok}
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
dolu
dolu, komple
Kırgızca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Yudahin)
dolu
hırçın, betuy; vyrdun-duymaz; dikkafalı; takılgan; dolu toklun: fırtınalı dalgalar.