kal
Azarbayjan Türkchisining Izahliq Lughiti (Orucovun, 2006)
kal
sif.
1. Dəyməmiş, yetişməmiş, göy. Kal yemiş. Kal tut. Kal alça. – [Hurizadın] ..tükləri məzəli bir rəng alar – gah qarğıdalı saçağına, gah da kal qarpıza bənzər. Çəmənzəminli. Nəbi güllə atsa düzdə, ya dikdə; Tağlar meyvəsini yerə kal salar. M.Rahim. // İs. mənasında. Əriyin kalı. – İyid nərəsindən, güllə səsindən; Dəyməmiş tökülür kalların, dağlar! Aşıq Ələsgər.
2. məc. Hələ yetişməmiş, inkişaf etməmiş. Almaniyanın İngiltərə-Fransa-Rus əleyhinə düzəltdiyi cahangirlik təşkilatı da hələ uşaqdır, kaldır, yetişməmişdir. M.S.Ordubadi. Bax, bu yerlərdə adamlar dəyişir; Kal (z.) gələn burda dəyir, tez yetişir. S.Rüstəm.
3. məc. Tutqun, boğunuq (səs haqqında). [Vəkil] kal səsi ilə Nemətə yer göstərdi. Çəmənzəminli. Əsgərin qulağında Əlyarın kal səsi eşidildi. S.Rəhimov.
4. məc. dan. Kütbeyin, gecanlayan. Kal adam. – Yaş yetirib kal oldunuz; Görə-görə kor oldunuz; Dinə-dinə lal oldunuz; Səbrinizə heyrətdəyik; Siz dözümdə fil oldunuz. B.Vahabzadə. ‣ Yuxudan kal oyanmaq – lazımınca yatıb yuxusunu almamaq, yuxudan yarımçıq durmaq. [Səttar:] Əşi, yuxudan kal oyanıb gözümü açıram, görürəm, gün təzəcə çırtlayır. Ə.Əbülhəsən.
Azarbayjan Türkchisining Sinonimler Lughiti (Çakıroğlu, 2013)
kal
göy
{gökyüzü}
Pamukkale Azarbayjan Türkchisi - Türkiye Türkchisi (A.D.T.ningki)
kal
olmamış
Özbekche—In'gilische Lughet (Dirks, 2005)
kal
(Persian) mange; baldness; bald; bald spot. ~ning nimasi bor? -Temir tarog'i bor! expression used to make fun of a selfish person. ~ yer barren land.
Qirghizche – Türkiye Türkchisi Lughiti (Yudahin)
kal
I, f. 1. ben; hâl; 2. leke (folklorda sık- sık ihtiyarlık ve dermansızlık olmak üzere kullanılmaktadır) ; karılık basıp etimdi, kal basıp nurluu betimdi folk. : ihtiyarlık vücudumu ezdi, nurlu yüzümü leke bastı.
Qirghizche – Türkiye Türkchisi Lughiti (Yudahin)
kal-
II, 1. kalmak; geri kalmak; aşım kalsa- kalsın, işim kalbasın ats. : yemeğim kalırsa kalsın, işim kalmasın; kalgan: kalan, bakiye; murun artta kalğan uluttar: eskiden geri kalmış olan milletler; kiyin kal- : gecikmek; gecikerek gelmek; çatakka kaldı: nâhoş bir işe karıştı; kalğan- katkan: kalıntılar, artıklar; döküntüler; kala berse bk. ber- II; biröö kalbastan: hiç biri kalmadan; istinasız hepsi; bir caş kalbastan: bütün gençliğin hepsi; ordunda kaldı: kendisine yol verildi; üögö (yahut üydö) kal- : evde kalmak; Maskööğö (yahut Masköödö) kaldı: Moskova’da (bütün bütün yahut uzun zaman için) kaldı; tilden kal- : 1) dilden mahrum olmak; konuşmak istidadını kaybetmek; 2) mec. ölmek; bügündön kalbay; bugünden tezi yok, muhakkak bugün; kış cakın kaldı: kış yaklaştı; köönüm kaldı: hayal kırıklığına uğradım; soğudum; az kaldı: az kaldı; az kalıpsıñar: az kaldı siz. 2. kal- fiili yardımcı fiil rolünde işin beklenilmemiş olduğunu gösterir (karş. ket- I) ; batpay kaldı: sığmadı; kelbey kaldı: gelmeden kaldı, gözükmedi; köktöm bolso, bolup kaldı; bahar geldi artık; düşman kelip kalsa: ya bidenbire düşman gelirse; at turup kaldı: at durdu kaldı (ve bir daha yürümek istemiyor) ; saat catıp kaldı: saat durdu; töşökkö cata kaldık: yatağa düşüverdik; bala on ayğa cetpey ölüp kaldı: çocuk on ay bile yaşamadan ölüverdi; maksatına cetpey ölüp kaldı: maksadına ermeden ölüverdi.
Türkiye Tillar Diwani (TDK)
kal
yaşlı adam, I, 409