aram.
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
aram
is. [fars.] Sakitlik, qərar, rahatlıq, dinclik, sükut; səbir, dözüm. Hənuz vəsldir, ey mah, yoxdur aramın; Nə növ bəs keçəcək mən fəqirə hicranın? S.Ə.Şirvani. Xudayar bəyin bu fikrə düşəndən bir dəqiqə aramı yoxdu. C.Məmmədquluzadə. [Sara Bəhrama:] Bir aydır sənsiz aramım yoxdur, dünya başıma dar olubdur. C.Cabbarlı. • Aram etmək (eləmək) – 1) sakit etmək, rahat etmək. Axund onu [Seyidi] bir növ aram edib evinə təklif etdi. Ə.Haqverdiyev; 2) sakit olmaq, rahat olmaq, dincəlmək. Sənsiz, ey can, könlüm aram eyləməz. Nəsimi. Aram olmaq – 1) sakit olmaq, rahat olmaq, qərar tapmaq; 2) səbir etmək. [Molla Qafar:] Kərbəlayı, bir aram ol. Bu saat məsələni qurtarmaq lazımdır. S.Rəhimov. Aram tutmaq (tapmaq) – sakit olmaq, rahat olmaq, qərar tapmaq, səbir etmək. Can neçün aram dutsun, həddən ötdü intizar. Xətayi. [Nuxalılar:] Ağa, sakit ol. Aram tut. Olacağa çarə yoxdur.. M.F.Axundzadə. aram-aram zərf Yavaş-yavaş, asta-asta, aramla. Aram-aram danışmaq. Aram-aram oxumaq. İşi aram-aram gör. – Tabut gedir... Bu ağrıdan ürəklər də qana dönür; Cənazənin arxasınca aram-aram el sürünür. B.Vahabzadə. aramla zərf Qaraca qız qalxıb aramla geyinməyə başladı. Sonra əl-üzünü yuyub, çay içməyə məşğul oldu. S.S.Axundov. “Mirzəyi” havasında bir vəzn ağır və aramla vurulur. Ə.Bədəlbəyli.
Azerbaycan Türkçesinin Sinonimler Sözlüğü (Çakıroğlu, 2013)
aram
sakitlik, qərar, rahatlıq, dinclik, sükut, səbir, dözüm
{sakinlik, sebat, rahatlık, huzur, sükût, sabır, metanet}
Kırgızca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Yudahin)
aram
a. (adal’ın karşıtı) pak olmıyan; necis; dince memnu olan, haram; aram öl- : 1) (hayvanlar hakkında) : gebermek (kesilmiş olmak; bu gibi hayvanın eti necis sayılır ve yenmez) ; 2) söv: tövbe istiğfarsız gebermek; moldo köp bolso, koy aram ölöt ats. : yedi dadının baktığı çocuğun gözü çıkmış (harfiyen: hoca çok olunca koyun haram geberir); aram kıl- : pisletmek; aram pööş bk. pööş; içi aram sinsi; içinde fena fikirler ve maksatlar saklıyan; aram oy: fena fikir; caniyane düşünceler; aram tamak: çalışmadan yiyip içen, tufeylî; aram peyil : bethah; suikast; desîse;aram peyildik: bethahlık; suikastlik; aram peyilden- : suikast tertibetmek; desîse kurmak; aram oyluu: fena fikirli; aram ter yahut aram terdik: iktidariyle mütenasip olmıyan ve faydasız uğraşma; kendini zorlama; aram sana: bozuk fikirli.
Türkmencenin Açıklamalı Sözlüğü (Kyýasowa, 2016)
aram
[a:ram] I, syp. Aralyk, ne güýçli, ne pes, orta gürp, ortaça. Aram sowuk.
ARAM [a:ram] II, at. Ynjalyk, karar, rahatlyk. Ýüregiň aram tapmak.
Uygurca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Kurban, 2016)
aram
f. Dinlenme. Aram almaq – Dinlenmek; rahatlamak. Aram éling – Dinlenin. Aram bermek – Dinlendirmek. Aram tapmaq – Dinlenmek, emin olmak.
Karaçay-Malkarca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Nevruz, 1991)
aram
delil, şahit, tanık. Ortabızda emen terek ~dı: aramızda meşe ağacı tanıktır (folklorik parça).