Baba
Türkiye Türkçesi – Arı Duru Türkçe Sözlüğü (Kuleli, 2013)
baba
[Köken: Anlam kayması] Ata
Türkiye Türkçesi – Tatarca Sözlük (Ganiyev, 1998)
baba
I и. ата, әти
babaII и. миф. җанның җене (иясе); babası tutmak иясе (җене) тоту
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
baba
Türkiye Türkçesi: baba
Azerbaycan Türkçesi: ata
Başkurt Türkçesi: ata atay
Kazak Türkçesi: äke ata
Kırgız Türkçesi: ata
Özbek Türkçesi: àtä
Tatar Türkçesi: äti ata
Türkmen Türkçesi: kãka
Uygur Türkçesi: dada ata
Rusça: otets papa
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
baba
is.
1. Atanın, ya ananın atası; nəvəsi olan kişi.
2. Bəzi yerlərdə ataya deyilir.
3. Yaşlı və hörmətli kişi, yaxud yaşlı kişiyə hörmətlə müraciət. Durub cütçü baba öpdü alnımdan; Bildim ki, mehriban olurmuş insan. S.Vurğun. // Çox qoca kişi mənasında.
4. Bəzən xitab yerində işlənir. Baba, məndən nə istəyirsən? – Uşaq mənimdir, baba! Dəxli nədir sizlərə? M.Ə.Sabir.
5. Sadə, adi, fağır mənasında (adətən təvazö üçün peşə, sənət bildirən sözlərə qoşulur). [Yusif Sərrac:] Mən bir fağır sərrac babayam. Mən hara, taxtü tac hara?! M.F.Axundzadə. Cütçü babasan, buğdanı ver, darı yeyərsən; Su olmasa, qışda əridib qarı yeyərsən. M.Ə.Sabir. [Mirzə:] Mən yoxsul bir müəllim babayam. Ə.Haqverdiyev.
6. Yalnız cəm şəklində: babalar – əcdad. [Alan padşahlarının] babalarından biri Abbasilər xilafətinin birinci əsrində Nəsara (xristian) dinini qəbul etdi. A.Bakıxanov. Seyrə vardıqda o heçlikləri mən; Deyirəm: torpağa dönmüş babalar.. S.Vurğun. • Ulu baba – nəslin banisi, ilk ağsaqqalı.
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
baba
büyük baba, dede
Kırgızca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Yudahin)
baba
f. ata-baba : dedeler, ecdat; zeñgi (telaffuzda daha çokca : üzöñgü) baba: 1) mit. : sığır hayvanları hamisi; 2) mec. : sığır hayvanı; baba dıykan bk. dıykan.
Türkmencenin Açıklamalı Sözlüğü (Kyýasowa, 2016)
baba
[ba:va] at. 1. Ejeň kakasyna bolan garyndaş- lyk gatnaşygyny aňladýan söz, ejeň kakasy. Myradyň babasynyň babasy Myrat ýalyka-da, şu gala köne eken (N. Esenmyradow). 2. "Ýaşuly, ata" manysynda ýaşululara ýüzlenilip aýdylýan söz. 3. Şol bir nesil boýunça öňki ýaşap geçen adamlar, ata-babalar. 4. Ýaşuly adam, aksakgal adam. Bir sandyk geldi derýadan, Bagyş eýlesin babam maňa (Mollanepes). Gezýärkäm, sataşdym aksakgal baba, Gamlanma baba, sen gamlanma, baba! (N. Pomma). 5. gepl.d. Ata. 6. Mukaddes ýerleriň, öwlüýäleriň, keramatly adamlaryň atlarynyň yzyna ýa-da öňüne goşulýan söz. Nalaçbaba, Bilalbaba, Astanababa, Hojadikgibaba, Babagammar, düýäniň piri – Weýisbaba, sygryň piri – Zeňňibaba. 7. Oglana dakylýan at.
‣Babam (atam) döwri gadym eýýam, uzak geçmiş.
Karaçay-Malkarca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Nevruz, 1991)
baba
cet, büyük dede, soy atası, ata. bıllay zatnı bizni ~larıbız da körmegendi: böyle şeyi bizim dedelerimiz de görmemiştir, ata ~: cet, soy atası, ecdat, ata ~larıbız: ecdadımız, atalarımız.