tüş
Qirghizche – Türkiye Türkchisi Lughiti (Yudahin)
tüş
ı, öğle zamanı; çak tüş yahut çañkay tüş: tam öğle zamanı; calğan tüş: öğle zamanından bir iki saat önceki vakit; çın tüş: öğle zamanı; tüş ooy: öğleden sonra: tüş kayşayıp kele catat: güneş zaval vaktına iniyor; tüştön kiyin 1) öğle zamanından sonra, 2) vakti zamanından sonra, ihtiyaç geçtikten sonra (ör. bk. kösöö ıı); tüştö: 1) öğle zamanında; 2) tam zamanında, münasip çağında, tam vaktında, (ör. bk. tülkü ve tölgö).
ıı, ruya, düş; tüşkö kir-: ruyaya girmek; tüşümö kirdi: rüyama girdi; tüşümdö kördüm: rüyamda gördüm; üç uktasa, tüşünö kirgen emes: üç defa uyursa bile rüyasına girmez, (rüyasında bile görmemiş).
ııı, 1. düşmek, inmek; sarkmak; attan tüş-: attan inmek; kolğo tüş-: ele geçmek, yakayı ele vermek; kış tüştü: kış geldi; monçoğo tüş-: hamama gitmek, hamamda yıkanmak; sarayğa tüş-: hana inmek; arağa tüş- bk. ara 1; eske tüş-: hatıra gelmek, hatırlamak; köpkö tüş-: ammenin, cemiyetin fikrine başvurmak; akılğa tüş-: bk. akıl; beş somğo tüştü: beş rubleye mal oldu; satkan maldan tüşkön akça: satılan hayvandan alınan para; alma sabağınan artık tüşpöyt ats.: elma sapından daha fazla olmaz; 2. işin aniliğini yahut kuvvetini ehemmiyetle kaydetmek için yarar; kulağı çur dey tüştü: birdenbire kulakları çınladı; mıltık tars dey töştü: tüfek sesi duyuldu; çañ- topoloñ tüşüp ketti: itiş-kakış gürültü- patırtı başladı; baarı birdey çuu dey tüştü: hepsi birden çığlık kopardı; közü çakçaya düştü: gözleri faltaşı gibi açıldı; 3. aşmak (dişiye).
Qarachay-Malqarche – Türkiye Türkchisi Lughiti (Nevruz, 1991)
tüş
1. Rüya, düş. İgi ~: tatlı rüya, ~de körgenin aytadı: rüyada gördüğünü söylüyor, ~ kitap: rüya tabir kitabı, ~ümdeça: rüyamda gibi, ~de tünümde: rüyamda gerçek yaşamımda, anı ~ü tünü da birdi: onun rüyası da gerçek hayatı da birdir; 2. Öğle, öğle vakti. Kün ~ge aylandı: gün öğleyi geçti, kün ~ge keldi: gün öğleyi buldu, ~ge deri ömürüñ bolsa keçege deri azık cıy (as.): öğleye kadar ömrün olsa bile geceye kadar azık topla.
Türkiye Tillar Diwani (TDK)
tüş
eğlek, durak, yolculukta dinlenilecek yer ve konulacak zaman,I, 330
düş, rüya, düş azması, ihtilam,III, 18, 125, 266