köp
Tiniq Türkche - Türkiye Türkchisi Lughiti (Kuleli)
köp
1. Çok
2. Bereketli
3. Çok
4. Çok
Azarbayjan Türkchisining Izahliq Lughiti (Orucovun, 2006)
köp
is.
1. Şiş, qabarma. • Köpünü almaq – şişini, qabarmasını yatırtmaq. Ocaqqulu kişi oxlovu qapıb xəşilə batırdı və onun köpünü aldı. S.Rəhimov.
2. Qarının qazla dolma nəticəsində qabarması, köpməsi. Uşağın qarnı köpdü. – [Nümayəndə:] O yerlərin camaatının rəngi sarı, bədəni zəif, qarınları köplə dolu olur. Ə.Haqverdiyev. ‣ Köpü alınmaq (yatmaq) – zorla sakitləşdirilmək, təşəxxüsdən düşürülmək. ..Cəbişin köpü alındı. Qəhrəmana da faytonçunun kiriməyi lazım idi. S.Rəhimov. Dildarın hirsi xeyli soyumuş, köpü bir az alınmışdı. Ə.Vəliyev. Köpünü almaq – sakitləşdirmək, hirsini soyutmaq, aram etmək. Bu gün korun köpünü alacaqlar. M.Hüseyn.
Azarbayjan Türkchisining Sinonimler Lughiti (Çakıroğlu, 2013)
köp
şiş, qabarma
{şiş, kabarık}
Pamukkale Azarbayjan Türkchisi - Türkiye Türkchisi (A.D.T.ningki)
köp
kabarcık, kabarık, şiş
Qirghizche – Türkiye Türkchisi Lughiti (Yudahin)
köp
I, kök sözünün takviye ekidir; köp- kök: göm- gök, yem- yeşil, mas- mavi.
II, 1. çok, kalabalık; köptön köp: pek çok; köp baatırdan coo ketet, köp çeçenden doo ketet ats. : “yedi kadının çocuğu kör” (harf. : bahadırlar çok olursa, düşman yakayı kurtarır, söz ustası çok olursa dâva kaybedilir) ; köbün ese, bk. ese; köptön kiyin: çok zaman sonra; köptö: epey zaman geçince; köptö barıp uktadı: epey zaman geçince; gitti ve uyudu; köpkü yahut köpkö çeyin: uzun zaman için; köpkö toktodu: uzun zaman için durdu, durakladı; köpkö oylonup: uzun zaman düşünerek; köp miñdegen: binlerce; köp milliondoğon: milyonlarca; 2. (halk) kütlesi; köpkö tüş- : (bir fikir, akıl karar verilmesini isteyerek) kütleye, cemiyete, kollektife başvurmak; köp paydasın oylo- : cemiyet, kollektif menfaatını düşünmek.
Qirghizche – Türkiye Türkchisi Lughiti (Yudahin)
köp-
III, 1. kabarmak, şişmek; 2. burun şişirmek, kurulmak, farfaralık etmek, caka satmak; caman uul atası ölgöndö köböt ats. : kötü evlât babası ölünce kabarmaya, kurulmaya başlar; murdunan köpkön: burun şişiren, kibirli.
Türkmenche Izahliq Lughet (Kyýasowa, 2016)
köp
syp., hal. 1. San, mukdar taýdan kän, möçber boýunça ýeterlik, bol. Bu çäreleriň köp bölegi şu mahal durmuşa geçirilýär (“Edebiýat we sungat”). 2. Wagt taýdan uzak, dowamly. Köp ýatdyk, ýaranlar, turulsyn imdi! (Seýdi). 3. Ýygy-ýygydan, çalt-çalt, tiz-tiz. Olar köp duşuşýarlar. Köp görşüp durmak gerek. 4. at, göç. m. Köpçülik, köp adam, jemagat, il. Köpüň dilegi köl bolar (Nakyl).
‣Köp bilmek 1) köp zat hakynda bilmek. 2) mekirlik edip, şeýle hereket etmek, şeýtmek. Ol gaty köp bilýär, ýönelige biz bilen gidenok. Köp çarşenbäni başyndan geçiren birtopar kynçylygy, şatyny, muşakgaty gören, uly durmuş tejribeli. Köp gar basan köp ýaşan, kän zady başyndan geçiren (adam). Köp gepli gepi-gürrüňi köp edýän, pikirinden üýtgäp duran. Köp gepli adam. Köp görmek biriniň ýeten derejesine göriplik, içigaralyk etmek, bir zady birine rowa görmezlik. Köpi gören köp wakany başdan geçiren, durmuşyň ajy-süýjüsini dadan, wakalaryň içinde gaýnap, tejribe toplan (adam hakynda). Köpi geçip (ötüp), azy galan ömrüniň köpüsi geçen, garrylyk ýaşyna ýeten (adam). Köpi gözläp, azdan galmak nebsiňe haý diýmän, azyrganyp aç galmak, ýeten derejäňe kanagat etmezlik. Köp nokat dil b. gutarylmadyk sözlemden, sözlerden soň goýulýan "we şuňa meňzeşler, beýlekiler" diýen many aňladýan dyngy belgi. Eger- de sözlem gysgaldylyp alynsa, onda gysgaldylan ýerinde köp nokat (...) goýmaly bolýar. Köp sözüň başyna ýetmek (başyny agyrtmak) köp gürlemek, öňki-soňkyny agzamak.
Uyghurche – Türkiye Türkchisi Lughiti (Kurban, 2016)
köp
Çok. Xéli köp – Epey çok. Köptin köp – Çoktan çok, pek çok. Köprek hallarda – Bir çok durumda. Köp yaxshi adem – Çok iyi adam. Köptin béri – Çoktan beri, uzun zamandan bu yana. Köpni körgen – Başından çok olaylar geçirmiş tecrübeli.
Yaqutche—In'gilische Lughet (Straughn, 2006)
köp
a. fluffy; v. to fluff; to rise, to heave; to become stronger (of a disease); to float to the surface; köbüt- v. to make fluff, to make rise
Qarachay-Malqarche – Türkiye Türkchisi Lughiti (Nevruz, 1991)
köp
çok, bol, fazla. ~ zat: çok şey, ~ kere: çok kere, bek ~: pek fazla, pek çok, ~ kıynaldık: çok zahmet çektik, ~den beri kelmeydi: çoktan beri gelmiyor, ~ge sanaladı: çoğa sayılıyor, fazla olarak değerlendiriliyor, ~ bolmay ketdile: biraz önce gittiler, onlar gideli çok olmadı, koy ~ bolsun: koyun çok olsun, aşlık ~ bolsun: mahsül çok olsun, ~ cat da bek çap (as.): çok yat da çok koş, ~ caşağan ~nü sınar (as.): çok yaşayan çok şeyi sınar, ~ cıyın da bok cıyın (d): çok kalabalık bok kalabalık, nerde çokluk orda bokluk, ~nü küçü köl kibik (as.): Çokluk olanın gücü göl gibi büyük olur, ~nü nasıbı da ~(as.): çok olanın kısmeti de çok olur, ~ söleşgen bok söleşir (as.): çok konuşan bok konuşur, ~ge tözgen azğa da tözer (as.): çoğa dayanan aza da dayanır, ~ çaynasañ bal da tatıvsuz bolur (as.): çok çiğnersen balın da tadı kaçar.
Türkiye Tillar Diwani (TDK)
köp
çok, bütün, hep; (saç ve ağaç hakkında) gür, sık,I, 319;II, 328