Pikir
Qirghizche – Türkiye Türkchisi Lughiti (Yudahin)
pikir
═ bikir.
Türkmenche Izahliq Lughet (Kyýasowa, 2016)
pikir
at. 1. Adamyň akyl ýetiriş ukybynyň netijesi, jemi. 2. Bir zada bolan garaýyş, nukdaýnazar, düşünje. Beýle pikirler durmuşyň talaplaryna gabat gelmeýär (N. Jumaýew). 3. Bir zat hakynda peýda bolýan niýet, hyýal.
‣Pikir alyşmak bir iş, mesele hakynda belli bir netijä gelmek maksady bilen özara maslahatlaşmak, bir mesele dogrusynda biri-biriňe pikiriňi aýtmak. Pikir basmak ýüze çykan aladalar basmarlamak. Pikir bermek 1) üns bermek; alada etmek. 2) üns berip diňlemek, gulak asmak. Pikir derýasyna gark bolmak ser. Pikire batmak.– Sözlesene, Berdi, meniň pikir derýasyna gark bolanym ýeterlik dälmi? (H. Derýaýew). Pikir derýasynda (kölünde) ýüzmek çuň pikire gitmek, köp pikir etmek. Pikire batmak ser. Pikire gitmek. Pikire batmak çuňňur oýlanmak, oýa batyp pikirlenmek. Ol agyr pikirlere batypdy (B. Seýtäkow). Pikire çümmek ser. Pikire batmak. Pikire gelmek belli bir karara gelmek, belli bir netijä gelmek. Pikire gitmek çuň pikir edip, bir zada bar ünsüňi gönükdirmek, pikire çümmek, pikire batmak. Meret çaýyny içip bolup, dikeldi-de, pikire gitdi (A. Durdyýew). Pikiri bölmek ünsüňi başga bir ýaňa, başga tarapa sowmak. Pikiriňi durlamak paýhaslanyp başlamak, gowy akyl ýetirip başlamak, aýdyň pikirde bolmak. Pikir ýöretmek bir zat hakynda bir pikiri öňe sürmek. Pikir ýumagyny çözlemek (çöşlemek) ýadyňda galan zatlary ýaňadan paýhasdan geçirmek, ýatlamalara gümra bolmak, bir ýan ujundan aňyňdan geçirmek. Ol bu baradaky pikir ýumagyny näçe çözlese-de, onuň soňuna çykyp bilenokdy (“Edebiýat we sungat”).
Uyghurche – Türkiye Türkchisi Lughiti (Kurban, 2016)
pikir
a. Fikir. Pikir qilmaq – Fıkretmek. Pikir yürgüzüsh – Fikir yürütme. Pikrimge qariganda – Fikrime göre. Pikir élishmaq – Fikir danışmak.
Qarachay-Malqarche – Türkiye Türkchisi Lughiti (Nevruz, 1991)
pikir
fikir, görüş, düşünce. Meni ~ime köre: benim fikrime göre, seni ~iñ nedi: senin görüşün ne, meni bir ~im bardı: benim bir fikrim var.