tar
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
tar
I. is. Azərbaycan və İranda çox yayılmış mizrabla çalınan simli musiqi aləti. Tar çalmaq. Tar Azərbaycanın milli musiqi alətidir.
II. sif. [fars.] klas. Qara. Könlümü qarət edir öylə ki, tari-zülfün; Rumə sanki həbəşi ləşkəri-yəğma gətirir. X.Natəvan. // Tutqun, donuq, aydın görünməyən. Tar şüşə. – Bu gün mənim gözümə afitab tar (z.) gəlir. S.Ə.Şirvani. • Tar olmaq – qaranlıq çökmək, qaranlıqlaşmaq. Dağlar başı qar oldu; Bulud gəldi, tar oldu. (Bayatı).
III. is. Ev quşlarının üstündə durub gecələməsi üçün hinə qoyulan ağac. Bir qış axşamıydı, qapıda soyuq; Qalxdı tar üstünə bizim çil toyuq. S.Vurğun. Tardakı xoruz qanadlarını şappıldadıb banladı. S.Rəhimov. ‣ Toyuq tara çıxanda (çıxan vaxt) – bax. toyuq. Toyuq tardan düşəndə (düşən vaxt) – bax. toyuq.
IV. is. Üst-üstə dərəyə yağıb yığılmış qalın qar yığını. Tara düşmək. Tara batmaq. – Dağ başında çar qala; Duman keçə, tar qala; Bir arzum var ürəkdə; Mən ölsəm də yar qala. (Bayatı). [Bəylər] tarın yanına gəlib gördülər ki, Nəbigil tüfənglən ayaqyolu açıb addamışlar o tərəfə. “Qaçaq Nəbi”. • Tar bağlamaq – yağıb bir yerə yığılmaq, təpə əmələ gətirmək (qar haqqında). Elə ki əsnədi çovğunla külək; Çöldə tar bağlayıb qar çıxdı dizə. S.Vurğun.
İngilizce—Türkçe Sözlük (FreeDict, 2017)
tar /ʃˈʊɡəkˌəʊt/
1. (-red, - ring) katran
2. katranlamak, katran sürmek. tar and feather ceza olarak üzerine katran sürüp tüy yapıştırmak. tarwater katranlı su. tarred with the same brush aynı fikir veya huy- ları olan, aynı maldan, al birini vur ötekine.
İngilizce—Türkçe Sözlük (FreeDict, 2017)
tar /ʃˈʊɡəkjˌʊəd/
1. (k. dili) gemici.
İngilizce—Türkçe Sözlük (Anonim)
tar
asfalt
katran
asfaltlamak
asfalt dökmek
katranla kaplamak
Özbekçe—İngilizce Sözlük (Dirks, 2005)
tar
1: (Persian) fresh (not dried, of fruit).tar 2 ono.tearing sound.
Kırgızca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Yudahin)
tar
dar; tar cer: 1) dar yer; 2) mec. zor vaziyet, haller, müşkül daki-(ka; içi tar: hasis, cimri; terisi tar: çahu-k kızan çabuk sinirlenen.
Türkmencenin Açıklamalı Sözlüğü (Kyýasowa, 2016)
tar
[ta:r], at.1. Köp kirişli, uly kädili, kiriş kakar bilen çalynýan halk saz guraly. 2. Owaz döretmek üçin saz gurallaryna dakylýan inçe polat sim, çig ýüpek ýa-da haýwan içegelerinden taýýarlanýan kiriş. Gyjakçylar çalsa elde baryny, Sen çekýärsiň tamdyranyň taryny (N. Pomma). 3. şahyr. Saçyň, ýüplügiň we ş.m. bir gaty, dini. Baglanandyr boýnum taryna gyzyň (Mätäji).
‣ Taryna kakmak pikirini bilmek üçin birini barlap görmek.
Uygurca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Kurban, 2016)
tar
I Tel, kiriş.
II Dar. Uning ichi tar – Onun içi dar.
Karaçay-Malkarca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Nevruz, 1991)
tar
1. Dar. ~ kiyim: dar elbise, ~ bolmak: dar olmak, ~ üy: dar ev, ~ etmek: dar yapmak, könçekni asırı ~ etgense: pantolonu çok dar yapmışsın, ~ özen: dar vadi, keñ karnında asırağan, ~ üyünde da asırar (as.): geniş karnında besleyen dar evinde de besler; 2. Zor, sıkıntı. ~ caşav: zor hayat, ~buvun etmek (d): iki ayağını bir pabuca sokmak, zor duruma düşürmek, zor durumda bırakmak, caşçık kiyim al dep ~ buvun etgendi: çocuk elbise al diye bizi zor durumda bıraktı, kölü ~ bolmak: içine sıkıntı girmek, kölüm ~ bolğandı: içime sıkıntı girdi, ~ğa tüşmek: sıkıntıya düşmek; 3. Boğaz, dağ boğazı. Tamak ~ı: damak darlığı, boğaz, avuşla tarla kardan tolğandı: geçitler ve dağ boğazları kardan dolmuş.
Dîvânü Lugâti’t-Türk Dizini (TDK)
tar
dar·III, 97, 148. 259
kelek, (ırmaklarda) sal, III, 148, 157
yağ tortusu· III, 148