süd
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
süd
is.
1. Balalarını yedirib bəsləmək üçün qadınların və məməli heyvanların məmələrindən gələn ağ, qidalı maye. Uşağa süd vermək. Qoyun südü. İnək südü. – [Səkinə:] Vallah, döşümdə südüm quruyub. H.Nəzərli. Qərənfil bacı südü ağ qalaylı mis qazana boşaldaraq, həyətdə qaladığı ocağın üstünə qoydu. İ.Əfəndiyev. • Süd vermək – əmizdirmək (uşağı).
2. Bəzi bitkilərin ifraz etdiyi ağ maye. ‣ Süd anası (nənəsi) – körpəyə süd verən başqa qadın; dayə, tərbiyə edib böyüdən qadın. [Xarrat:] Oradan da [uşağı] kənddə bir süd anasına (dayəyə) verdilər. T.Ş.Simurq. Süd dişi – uşağın çıxartdığı ilk diş. Təzə çıxan süd dişinə; Qəhqəhəli gülüşünə; Tırıp-tırıp yerişinə; Çox baxıb heyran olmuşam. M.Dilbazi. Süd gölünə düşmək – rifah və səadət içərisində yaşamaq, həyatın bütün nemətlərindən faydalanmağa başlamaq. Əhmədlə Məmməd çatdıqları gündən süd gölünə düşüblər. S.Rəhimov. Süd kimi – 1) ağappaq, qar kimi. Yer süd kimi dümağ, üfüqlər açıq, hava durğun idi. Mir Cəlal; 2) aydın, təmiz. Gecə süd kimi aydın idi, ağaclar hərəkətsiz dayanmışdı. Ə.Məmmədxanlı. Süd kimi aydınlıq bir gecə idi. Ə.Vəliyev. Süd qardaşı (bacısı) – bir vaxtda bir ananın südünü əmən uşaqlardan hər biri. Məzkur abxazlının süd qardaşı qabardalı Səfər bəy ona qonaq olur. F.Köçərli. Südüm halal olsun! – ananın öz övladının hərəkətindən məmnunluğunu bildirən ifadə. [Səlma:] Südüm halal olsun, oğul! Qanpolad! H.Cavid. Anasının südü halal olsun! – yaxşı, nəcib uşaq haqqında. Halal süd əmmiş – bax. halal. [Kərbəlayı:] Doğrudan, arvad, bir halal süd əmmişini tapsa idin, yaxşı olardı. Çəmənzəminli.
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
süd
süt