kam
Türkiye Türkçesi – Tatarca Sözlük (Ganiyev, 1998)
kam
и. шаман, кам
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
kam
I. is. [fars.]
1. Arzu, məqsəd, məram, murad. Neçə ildir gözümüzü Mürsəlin toyuna dikmişik, bu bizim üçün böyük kamdır... A.Şaiq. Zaman bizdən kam alıbdır; Daha ürək qocalıbdır; Bizdən ancaq ad qalıbdır; Nə sən gülsən, nə mən bülbül. B.Vahabzadə. • Kam almaq – 1) bax. kama yetmək (yetişmək, çatmaq). Fərhad, Məcnun, Kərəm kamın almadı; Bir Yusifi sevdiyinə yetirdin. Molla Cümə. Biz də muradımızca fələkdən kam alaydıq; Sizə qonşu olaydıq. M.Müşfiq; 2) intiqam almaq, əvəz olaraq birinin fəlakətinə sevinmək. Kam bulmaq köhn. – bax. kam almaq 1-ci mənada. Fəsli-bahar gəldi, könül, şad, kam bul! Q.Zakir. Kam vermək – arzusuna, kamına yetirmək. Xəstədir, Qövsi, təbibin, dərd bilmək çağıdır; Çarə qılmaq, kam vermək, könül almaq çağıdır. Qövsi. Kama yetirmək – arzusuna çatdırmaq. Kama yetmək (yetişmək, çatmaq) – arzusuna nail olmaq, məqsədinə çatmaq. Deyin sərvi-güləndama; Öldürsün, yetişsin kama. Q.Zakir. [Mirzə Rza:] [Nəsrəddin şahı] öldürdüm, indi kama yetişdim! C.Cabbarlı. Yoxsa yetməyəcək kamına şair; Quru bir taxtanı simsiz çalacaq? S.Vurğun. Kami-dil klas. – ürək arzusu. Şükr Seyyid, gedirəm kami-dil ilə bu səhər. S.Ə.Şirvani. Kamı gözündə qalmaq – arzusuna çatmamaq, arzusu ürəyində qalmaq. Gözündə qalmasın insanın kamı. Z.Xəlil.
2. klas. Ləzzət, zövq. • Kam vermək – zövq vermək, ləzzət vermək. Açdın dəriiltifatü ənam; Verdin gərəgincə hər kəsə kam. Füzuli. Kam götürmək – zövq almaq, ləzzət almaq. [Qadın:] İkicə nəfər belə balam olaydı, hərəsini bir məktəbə qoyaydım, hər gün birinin yanına gedib baxanda kam götürəydim. Mir Cəlal.
3. Kamınca, kamımca şəklində köhn. – ürəyincə, ürəyimcə; istədiyin kimi, istədiyim kimi. Seyyid, təhəmmül et şəbi-hicranə, çəkmə ah; Bir gün olur ki, kamınca ruzigar olur. S.Ə.Şirvani. Yüz il yaşayıb bircə gün ömrümdə fələkdən; Kamımca mədar olmasa, mən neyləyə billəm? Ə.Vahid.
II. is.: kamına çəkmək – udmaq. Əjdaha itaət edib cəhənnəmi çəkdi kamına. Ə.Haqverdiyev. İkibaşlı əjdaha kimi [sel] ağzını açıb, bizi kamına çəkmək istəyirdi. S.Rəhimov.
Azerbaycan Türkçesinin Sinonimler Sözlüğü (Çakıroğlu, 2013)
kam
murad, dilək, istək, arzu
{murat, dilek, istek, arzu}
Özbekçe—İngilizce Sözlük (Dirks, 2005)
kam
(Persian) not much, little, not enough, low, less; seldom; deficiency; minus. bu ~ This is not enough. ~ bo'lmang Keep it up., Good for you. ~ deganda at the very least, if nothing else. ~ erli dehqon a farmer with insufficient land. ~ ishlatiladigan ibora seldom-used expression. ~ miqdor small amount. ~ tajribali inexperienced. uning sendan qaeri ~? In what way is he less than you? soat beshta ~ bir It is five minutes of one. o'n baravar ~ ten times less. suvi ~ daryo a river low in water.
Kırgızca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Yudahin)
kam
I, f. çiğ; ham; tört tülük malın bölğülö, arpasın kam orğula: folk. bütün hayvanlarını musadere ediniz, arpasını da yeşil halinde biçiniz! ; kam teri: ham deri; işti kam kılıp koydu: işi şöyle böyle, üstün körü yaptı; kam köş: gevşek, zayıfça; kam köş bayladıñ: gevşek bağladın; kam köştük: gevşeklik; dayanıksızlık.
II, a. gam, endişe, kaygı; kış kamı: kışa dair endişe; kam ce- : gam yemek, bir şey hususunda kaygı göstermek; bir işe başlamak; kış kamın cep atat: kışa hazırlanıyor; eldin baarı tiriçiliğine kam urdu: herkes dirimlik (günlük) işleriyle meşgul oluyor (harf. : bir eli odunda, bir eli suda, zavallı canı rahat edemiyor) ; kam- cem, bk. cem.
Dîvânü Lugâti’t-Türk Dizini (TDK)
kam
kam, şaman, kâhin. I, 236, 283; III, 157, 443