etmek
Türkiye Türkçesi – Tatarca Sözlük (Ganiyev, 1998)
etmek
ф. 1) итү, кылу; 2) билгеле бер бәягә тору; 3) хасил итү
Arı Duru Türkçe – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Kuleli)
etmek
1. Ekmek ( yiyecek)
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
etmek
Türkiye Türkçesi: etmek
Azerbaycan Türkçesi: etmäk
Başkurt Türkçesi: itiv
Kazak Türkçesi: etüv kıluv
Kırgız Türkçesi: casō etû
Özbek Türkçesi: etmàḳ ḳılmàḳ
Tatar Türkçesi: itü
Türkmen Türkçesi: etmek
Uygur Türkçesi: ätmäk ḳilmak
Rusça: delat' proizvodit' soverşat'
Türkmencenin Açıklamalı Sözlüğü (Kyýasowa, 2016)
etmek
işl. 1. Bir işi ýerine ýetirmek, amala aşyrmak. Hasyr-husur edýän işimi goýdum (B. Japarow). 2. Taýýarlamak, bişirmek (nahar hakynda). Ejeňe aýt, towukly palaw etsin (B. Seýtäkow). 3. Bir zady öndürmek, işläp çykarmak, ýasamak. Jaýyň agramly bölegini özümiz etdik. 4. Isimlerden soň etmek kömekçi işligi gelip, düzümli işlik ýasalýar: Açyş etmek täze zat oýlap tapmak, bir üýtgeşik zat döretmek. Adam etmek terbiýelemek, ösdürip ýetişdirmek. Agalyk etmek 1) hökümdarlyk etmek, dolandyrmak, höküm ýöretmek. 2) aga mahsus işleri etmek, aga bolup ýolbaşçy bolmak. Akyl etmek düşünmek, göz ýetirmek. Alaç etmek çäre görmek, meseläni çözmek. Alada etmek biynjalyk bolmak, aladalanmak. Amal etmek ýerine ýetirmek. Aň etmek düşünmek; üns bermek. Arz etmek arzyňy aýtmak, kinäňi aýtmak. Arzuw etmek islemek, küýsemek. Aýan etmek ýüze çykarmak, anyklamak, bildirmek, görkezmek. Aýdym-saz etmek aýdym aýtmak, saz çalmak, şagalaň gurnamak. Aýyl-saýyl etmek anyklamak, ýüze çykarmak. Azat etmek erkinlige çykarmak. Bagyş etmek bir zady birine niýetlemek, bermek. 4. Hal işliginiň -ip goşulmasyny kabul eden etmek işliginden soň bolmak işligi gelip, düzümli işlik ýasalýar: Edip bolmak bir işi ýerine ýetirmek, gutarmak. Soňlaşyp durmaly-da, işiň galan bölegini hem edip bolaýaly.
‣ Edenine däl diýmezlik birine eden işiň bolanok diýmezlik. Edenine däl diýilmän ulaldylan çaganyň häsiýeti agyr bolýar. Edip görkezmek iş etmek, işi ýa- da başga bir hereketi edip bilýändigiňi subut etmek, her bir zada hötde gelmek. Her bir zady edip görkezseň, diliň gysga bolmaz. Etdim adyny etmek eden işiňi çalak-çulak ýerine ýetirmek, "eden bolsa bolýa-da" diýdirmek üçin etmek, möwsüm sowan etmek. Otag otaýşyňam bolýa-da ýöne, etdim adyny etmekden başga zat däl. Gara ýer etmek kiçeltmek, peseltmek, sylamazlyk, abraýdan düşürmek. Göwün etmek tama eden zadyň amala aşmansoň kine saklamak. Göwün- garyn etmek garaşan zadyň çykmansoň gaty görmek. Menden göwün-garyn etjek bolma.Öýli-işikli etmek öýermek, öýlendirmek. Ses etmek ýas ýerinde aglamak. Ýer bilen ýegsan etmek derbi-dagyn etmek, ýok etmek. Ýüňsakgal etmek sözünde durmazlyk, başga biriniň öňünde dilini gysga etmek, masgara bolmak, ýalançy bolmak, aldamak.
Uygurca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Kurban, 2016)
etmek
I Etmek, kılmak, yapmak. Teshkil etmek – Teşkil etmek. U tamaqni yaxshi étidu – O yemeği iyi yapar. Dawam etmek – Devam etmek.
II Kapatmak, kilitlemek.
Karaçay-Malkarca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Nevruz, 1991)
etmek
yapmak, etmek. Ne eteriñi alğadan sağış et: ne yapacağını önceden düşün, başıbıznı suğarğa üy etebiz: başımızı sokmak için ev yapıyoruz, barmağım irin etgendi: parmağım iltihap yapmış, alçılık et: öncülük yap, ot etebiz: ateş yakıyoruz, kayğı eteme: kaygı duyuyorum, endişe ediyorum, söz ~: dedikodu etmek, ayıp etmegiz: afvedersiniz, ayıplamayınız, bir birine ~: bir birine düşman etmek, canından etmek: bıktırmak, bezdirmek, kele kete canımdan etdile: gele gide bıktırdılar, etalmaz işiñi başlama, başlasañ da taşlama: yapamayacağın işe başlama, başlamışsan bırakma (as).
Dîvânü Lugâti’t-Türk Dizini (TDK)
etmek
[étmek] yenecek ekmek I, 102, 166,197, 202, 211, 247, 262, 329, 391;II, 28, 30,98, 112, 138, 197, 235;III, 93, 223, 280, 287, 304, 352, 426, 428