duman
Türkiye Türkçesi – Arı Duru Türkçe Sözlüğü (Kuleli, 2013)
duman
[Köken: Farsça] Tütün, Tütsü, İs
Türkiye Türkçesi – Tatarca Sözlük (Ganiyev, 1998)
duman
и. 1) төтен; 2) тузан болыты
Arı Duru Türkçe – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Kuleli)
duman
1. Sis
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
duman
Türkiye Türkçesi: duman
Azerbaycan Türkçesi: duman tüstü
Başkurt Türkçesi: tötön
Kazak Türkçesi: tuman tütin
Kırgız Türkçesi: tütün tuman
Özbek Türkçesi: tütün düd
Tatar Türkçesi: tötin
Türkmen Türkçesi: tüsse tütün dumãn
Uygur Türkçesi: is tütün tuman
Rusça: dım tuman
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
duman
is.
1. Atmosferin aşağı təbəqələrində su buxarının toplanması nəticəsində əmələ gələn kəsif, tutqun hava kütləsi; sis. Duman basmaq. Dumandan göz gözü görmür. – Dalğalanan dumanların arasından ay çıxır. A.Səhhət. Damla dənizdən ayrılarsa; Tez buxar olar; Göyə qalxar; Duman olar. R.Rza.
2. Tüstü. [Orxan:] Ey mavi göylər! Ey yaşıl ormanlar! Ey bacalardan yüksələn dumanlar. H.Cavid. Dumanlar, tüstülər qopmuş; Qılınclar, toplar ağzından; Həyat eşqilə odlardan, alovlardan keçir insan! S.Vurğun.
3. Toz, tüstü və s.-nin havaya qalxmasından hasil olan tutqunluq, bulanıqlıq. Toz, dumandan adamın gözü tutulur. – Kül rəngli havada toz, duman var; Dəhşətli soyuq, ayaz, boran var. A.Şaiq.
4. məc. Bir şeyi örtən pərdə, örtü mənasında. // Bir şeyi aydın görməyə, başa düşməyə mane olan şey haqqında.
5. məc. Üzdə, gözdə kədər, qəmginlik, hüzn əlaməti. Gəlin, balalarım! Öpüm sizi mən; Bir duman görməsin xoş sifətiniz. S.Vurğun.
6. məc. Aydın olmayan vəziyyət, qeyrimüəyyənlik, anlaşılmazlıq, qaranlıq mənasında. Xalqın həqiqi tarixi əfsanələr və əsatirlərin dumanları içərisində itib getmişdir. M.S.Ordubadi. • Duman kimi (xatırlamaq, görmək və s.) – aydın olmayaraq, yuxu kimi. Dünənki gün və keçirdiyi vaxt onun yadına duman kimi gəlirdi. İ.Musabəyov. ‣ Başından (beynindən) duman qalxmaq – bərk kədərlənmək, qanı qaralmaq. Aman, aman, ayrılıq; Halım yaman, ayrılıq; Eşidəndə başımdan; Qalxır duman, ayrılıq. (Bayatı).
Azerbaycan Türkçesinin Sinonimler Sözlüğü (Çakıroğlu, 2013)
duman
I. sis
{sis}
II. tüstü
{tütsü}
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
duman
duman, sis
Türkmencenin Açıklamalı Sözlüğü (Kyýasowa, 2016)
duman
[duma:n], at. 1. Köplenç, bugly, çisňili tutuk howa gatlagy. Gara dagdan gymmat gaçar, Sili, dumany bolmasa (Magtymguly). 2. göç.m. Howp, ýaramaz ýagdaý. Gazap donun geýip, çozanda duşman, Abananda üstümize ol duman... (A. Kekilow).