TOP
Türkiye Türkçesi – Arı Duru Türkçe Sözlüğü (Kuleli, 2013)
top
[Köken: Anlam kayması] (kumaş) Dürek
Türkiye Türkçesi – Tatarca Sözlük (Ganiyev, 1998)
top
и. төрле мәгъ. туп (йомарлак; төргәк, рулон; ату коралы; көтү тупламы; тыгыз тупланган төркем, груһ) ◊ top atmak каты гына ялгышу, төпкә утыру
Arı Duru Türkçe – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Kuleli)
top
1. Camia
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
top
Türkiye Türkçesi: top
Azerbaycan Türkçesi: top
Başkurt Türkçesi: tup
Kazak Türkçesi: dop
Kırgız Türkçesi: top
Özbek Türkçesi: top kàptàk
Tatar Türkçesi: tup
Türkmen Türkçesi: top pökgi
Uygur Türkçesi: top poŋzäk
Rusça: m'aç
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
top
Türkiye Türkçesi: top
Azerbaycan Türkçesi: top
Başkurt Türkçesi: törgäk (materiya)
Kazak Türkçesi: oramalı mata ruvlon
Kırgız Türkçesi: türgök
Özbek Türkçesi: top
Tatar Türkçesi: törgäk (materiya)
Türkmen Türkçesi: top
Uygur Türkçesi: top
Rusça: rulón
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
top
Türkiye Türkçesi: top
Azerbaycan Türkçesi: top
Başkurt Türkçesi: puşka
Kazak Türkçesi: zeŋbirek top
Kırgız Türkçesi: zambirek
Özbek Türkçesi: top
Tatar Türkçesi: puşka
Türkmen Türkçesi: top
Uygur Türkçesi: top zämbiräk
Rusça: puşka
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
top
I. is. Bərk səthə dəyəndə geri sıçrayan elastik materialdan hazırlanmış bütöv və ya içiboş şar. Futbol topu. Voleybol topu. Rezin top. Topla oynamaq. ‣ Top kimi (sağlam) – çox sağlam, heç bir xəstəliyi olmayan, sapsağlam. Canımız top kimi sağlam, qıvraq. M.Müşfiq. Sıralarda oturan sakit, top kimi sağlam kənd uşaqları müəllimlərinin xasiyyətinə öyrənmişdilər. Mir Cəlal.
II. is.
1. Artilleriya silahlarının ümumi adı. Artilleriya topu. Zenit topu. – Evlərin ürəyi qopur yerindən; Sarsılır varlığı top səslərindən. M.Rahim. // Uzunlüləli artilleriya silahı. Uzunlüləli top. • Topa tutmaq – hədəfə top atmaq, top atəşi açmaq. Az qalıb bizimçün qiyamət qopa; Tutacaqlar bizi bu saat topa. H.K.Sanılı. [Cavad:] De görək, Qarabağda kəndliləri topa tutan kimdir? H.Nəzərli.
2. tib. Radioaktiv maddələrin şüaları ilə müalicə edən cihaz. Kobalt topu.
3. şahm. Diaqonal üzrə istənilən qədər hərəkət edən fiqur. Topla şah elan etmək. – Hər bir oyunçunun bir şahı, iki vəziri, iki topu, iki fili, iki atı və səkkiz piyadası olur. “Şahmat oyunu”. ‣ Top gülləsi (mərmisi) kimi partlamaq – bərkdən səslənmək, bərk səs çıxarmaq, beyni sarsıtmaq. Bu səs işçilərin qulağında bir top mərmisi kimi partladı. H.Nəzərli. Şofer maşını işə salanda motorun gurultusu top gülləsi kimi Rüstəmin başında partladı. M.İbrahimov. Top kimi açılmaq – birdən hiddətlə bərk qışqırmaq. Sübhanverdizadə Kosanın üstünə top kimi açıldı. S.Rəhimov. Top kimi partlamaq – bax. top gülləsi (mərmisi) kimi partlamaq. [Ağa:] Bir də eşitdim, bir şey top kimi partladı. Ə.Haqverdiyev.
III. is.
1. Nazik taxtaya sarınmış və ya lülə şəklində parça, arşınmalı. 3 top ağ. – [Əsgər bəy:] Mən ki bilirəm, [Hacı Qara], Ağcabədidə üç aydır üç top çit, qədək satmayıbsan, dərya zərərin vardır. M.F.Axundzadə. [Mirzədadaş:] O mahud topunu bəri ver, görüm necə şeydir.. N.Vəzirov. // Girdə saralmış kağız, divar kağızı və s. Bir top kağız.
2. Eynicinsli və ya əlaqədar şeylərin toplusu, komplekti. Bir top iynə.
3. Təkərdə dəndələrin və ya dəyirman pərlərinin bənd edildiyi hissə.
4. Top halında yığılıb bağlanmış şeylər. Topları maşına yükləmək. – Çamadanın içində ən əvvəlcə bir neçə top ağ köynək və zircamə və bir neçə dənə ağ dəsmal vardı. S.M.Qənizadə. // sif. Toplu, toplanmış, cəm. [Xan:] İlyas, – dedi, – ə, ağlın başında heç topdurmu? S.Rəhimov. ‣ Top etmək (eləmək) – bax. toplamaq. [Xan:] Əşi, ağlını başına top elə! S.Rəhimov. top-top sif. Çoxlu, toplarla. Burada nə yoxdur, qəfəslərdə top-top çit, parça... Ə.Əbülhəsən.
Azerbaycan Türkçesinin Sinonimler Sözlüğü (Çakıroğlu, 2013)
top
I. yığım, qalaq
{yığın, küme}
II. kip (ot)
{demet (ot)}
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
top
silah, top
İngilizce—Türkçe Sözlük (FreeDict, 2017)
top /tˈɛmpəʊ/
1. topaç. sleep like a top külçe gibi uyumak.
İngilizce—Türkçe Sözlük (FreeDict, 2017)
top /tˈɛmpɔːɹə mjˈuːtantə/
1. üst, tepe
2. zirve, doruk
3. baş
4. başın tepesinde bulunan saç tutamı
5. (çoğ.) bitkinin toprak üstünde kalan (kıs.)mı
6. en yüksek derece, en yüce yer
7. (den.) çanaklık
8. (spor) topun tepesine vuruş
9. en yüksek
10. âlâ, birinci derecedeki, birinci sınıf. top boot uzun potin. top hat silindir şapka. top'less üstü olmayan
11. belden yukarısı çıplak. top'most en üstteki. at the top of his lungs bar bar, avazı çıktığı kadar. blow one' top (argo.) tepesi atmak
12. çıldırmak. go over the top siperden çıkıp saldırmak
13. beklenilenden daha çoğunu elde etmek. off one' top kafadan çatlak, kaçık. on top zirvede
14. başta, en güç1ü
15. başarılı. on top of en tepede
16. üstünde
17. ilâveten, ek olarak
18. az kalsın, nerdeyse on top of that hem de, üstelik. one thing on top of another üst üste, birbiri üstüne. over the top fazladan. I'm on top of the world. Dünyalar benim oldu.
İngilizce—Türkçe Sözlük (FreeDict, 2017)
top /tˈɛmpɔːɹə/
1. (-ped, -ping) tepesini kesmek
2. üstünü kapamak, kapak koymak
3. kapak yerine geçmek
4. tepesine çıkmak
5. tepeye varmak, üstünden geçmek
6. geçmek, üstün gelmek
7. üstesinden gelmek
8. (kim.) damıtarak en uçucu (kıs.)mını ayırmak
9. (spor) topun tepesine vurmak top off bitirmek, sona erdirmek
10. tepeleme doldurmak. Can you top this? Bundan daha iyisini uydurabilir misiniz?
İngilizce—Türkçe Sözlük (Anonim)
top
tepe
doruk
üst
baş
örtü
kapak
en üstün yer
zirve
doruk
üste giyilen şey
üstlük
topaç
en üstün
en iyi
baş
en üst
en üstteki
tepe oluşturmak
-den daha yüksek/iyi/fazla olmak
(meyve/sebze/vb.) sapını koparmak
Özbekçe—İngilizce Sözlük (Dirks, 2005)
to'p
1: (Persian) ball; cannon; noontime (s. to'potar).
2: (Persian) pile, bunch, group; bundle, pack.
3: plopping or plunking sound.
Kırgızca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Yudahin)
top
I. küre, top; top tep-: fubol oynamak; top segmenti mat..: kürevî segment.
II. top (silâh); top at-: top atmak.
III, boza süzerken kalan posa.
IVzümre, küme, yığın, toplantı; şaydoot top, bk. şaydoot 2; bir top künü: mühimce bir zaman çok vakit; bir topton kiyin: bir müddet sonra; al menden bir top ulu da, çoñ da: o. benden oldukça yaşlıda büyük de; bir top arı barğanımda: hayli ileri gittiğimde; bir top söz bulup ötsö kerek: birçok lâf geçmiş olsa gerekir; balam bar dep maktanba, topto biröö cok bolso ats.: eğer çocuklarından hiçbiri halk toplatısına iştirak etmezse, çocuğun var diye övünme!
V, to hecesile başlayan sözlere takviye için katılır: top- toluk.: tepeleme dolu, dopdolu.
Türkmencenin Açıklamalı Sözlüğü (Kyýasowa, 2016)
top
I, at. Içine ýel berlip oýnalýan rezin ýa-da gaýyş pökgi. Top oýnamak.
TOP II, at. 1. Belli bir mukdardaky zatlaryň daňysy. Bir top mata. 2. Topar. Garakçy topdan aýrylany sanjar (Sopy Allaýar). Olar topy bilen toýa ugrady.
‣ Top tutmak bir ýere jemlenmek, üýşmek. Ileri- gaýra dyzaşýan atlar top tutup durdular. Top urmak ýalan sözlemek, aldamak, çypdyrmak; ýapa degmeýän söz aýtmak.
TOP III, at, harby. Ýogyn uzyn nilli we dürli ölçegli ot açýan ýarag. Toplaryň gümmürdisi.
TOP IV, at. 1. Suw degirmeniniň çarhynyň perlerini birleşdirýän ýogyn tegelek agaç. 2. Içinden arabanyň oky geçýän togalak agaç.
Uygurca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Kurban, 2016)
top
I Top. Topqa tutmaq – Topa tutmak.
II Top. Top oynimaq – Top oynamak.
III Top. Bir top adem – Bir grup adam. Bir top qeghez – Bir top kağıt.
Karaçay-Malkarca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Nevruz, 1991)
top
1.Top, yuvarlak nesne. ~ oyun: top oyunu, ~ oynamak: top oynamak, kol ~: el topu, ayak ~: ayak topu, futbol, kaçhan ~: bk. kaçhan top oyunu, pila ~: bk. pila top, ~ çuñur ~: beyzbolda top çukuru, tışı tögerek ~ kibik, içi kızıl ot kibik: dışı toparlak top gibi, içi kırmızı od gibi [bilmece-karpuz]; 2.Top, paket, bütün. Kumaç ~: kumaş topu, sernek ~: kibrit paketi, cün ~: yün paketi, ~u bıla satıv etgen: toptan alışveriş yapan; 3. Top, gülle. ~ atılğança: top patlaması gibi, tank buzğan ~: tanksavar topu; 4. Top (bir ünlem ifadesi). ~ dep kabırğağa tiydi: top tiye duvara çarptı, çuruklarına ~ tup tavuş etdire keledi: ayakkabılarına top-tup sesleri çıkartarak geliyor.
Dîvânü Lugâti’t-Türk Dizini (TDK)
top
buğday su ile kaynatılır, arpa hamuru ile yoğrularak bir keçeye sarılır, sıcak bir yere bırakılır, eridikten sonra yenir.I, 318
top· I, 318;III, 119 bkz> topık