Ot
Türkiye Türkçesi – Tatarca Sözlük (Ganiyev, 1998)
ot
и. 1) үлән; 2) дәва үләне, даpy үләне; З) агу; 4) арго. наркотик
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
ot
Türkiye Türkçesi: ot
Azerbaycan Türkçesi: ot
Başkurt Türkçesi: ülän zärjä yeşän
Kazak Türkçesi: şalğın şöp ot
Kırgız Türkçesi: çöp ot
Özbek Türkçesi: ot
Tatar Türkçesi: ülän
Türkmen Türkçesi: ot
Uygur Türkçesi: ot çöp
Rusça: trava
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
ot
is.
1. Ağaclara, kollara mənsub olmayan yaşıl gövdəli incə bitki. Alaq otu. Yem otu. Ot biçmək. – [Mələk] bulağın qırağından bir çəngə ot yolub sənəyin ağzına basdı.. A.Divanbəyoğlu. // Yerin həmin bitkilərdən ibarət yaşıl örtüyü. Otun üstü ilə getmək.
2. Həmin bitkinin, yaş və ya quru halda heyvan yemi kimi işlədilən biçilmişi, açılmışı. İnəyə ot vermək. Quru ot. – Niyaz da gah [atın] qabağına saman tökür, gah da ot qoyurdu. Ə.Vəliyev. ‣ Ot kökü (kök) üstə bitər – övlad öz valideynlərinə çəkər, öz valideynləri kimi olar. [Hümmət Şahmara:] Bəs deyirlər ot kökü üstə bitər, Əsəd kimi adamdan belə törəmə?! B.Bayramov. Ot yolun gah altında (sağında) bitər, gah da üstündə (solunda) – həyatın həmişə bir tərzdə, bir qaydada getmədiyinə, gah pis, gah da yaxşı, gah yüngül, gah da ağır keçdiyinə işarə. [Səttar:] Buna dünya deyərlər ey! Ot yolun gah altında bitər, gah da üstündə! Ə.Əbülhəsən. Ota düşmək – ot yeməyə başlamaq (otyeyən körpə heyvanlar haqqında). Quzu ota düşüb. Buzov hələ ota düşməyib.
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
ot
bitki, çimen, ot
İngilizce—Türkçe Sözlük (FreeDict, 2017)
ot /ɒbzəvˈeɪʃən/
1. (kıs.) Old Testament.
Özbekçe—İngilizce Sözlük (Dirks, 2005)
o't
1: fire. ~ chiqdi fire broke out. ~ qo'y- to light a fire; to set fire to. ~ bilan suvdek like fire and water. ~ olto catch fire, to blaze up. ~ chiqqanday said when s.t. heroic is performed by an unlikely person. ~ga kerosin sep- to pour kerosine on a fire. o'zini ~ga (ham) suvga/~ och- to open fire. ~ ochish nuqtasi weapon emplacement. ~ oldir- to light, to ignite. ~ o'chir- to extinguish a fire. ~ o'chirish komandasi fire brigade, firefighting team. ~ yigit fiery young man. ~iga kuy- to grieve for. ~dek kuy- to suffer greatly.
2: grass, herbs.
3: bile, gall; gall bladder. ~i yorildi to be scared nearly to death.
Özbekçe—İngilizce Sözlük (Dirks, 2005)
ot
1: horse; knight (in chess). ~ yili the seventh year of the 12-year animal calendar. ~ zavodi horsebreeding farm. ~ kuchi horsepower. ~ o'yin (arch.) circus; merry-go-round. ~ yili ~ sol- to charge (on a horse). ~ qo'y- to give free rein to; to charge (on a horse). ~ sovutar to cool off. ~dan tushsa ham, Egardan tushmaydi To be still on one's high horse after losing one's position. ~ni qamchi bilan Emas, em bilan hayda Use the carrot, not the stick. ~ olmay oxur tuzat set your house in order (before doing s.t.). ~ingni yaxshi ko'rsang, aylini mahkam tort Spare the rod and spoil the child?? aravakash ~ cart horse. ~-arava transport, conveyance.
2: name; noun; species, type. ~iga(gina) superficially. ~i yo'q scorpion (lit., 'the nameless one'). ~imni boshqa qo'yaman ... or my name's not... (expression used when making a promise). ~ qo'y- to name. ~ chiqar- to win a name for oneself. oti borning ~i chiqar The man of means (lit., with a horse) will find fame. ~ga ko'chgan sifat noun derived from an adjective.
Kırgızca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Yudahin)
ot
I, ateş; anı menen otum küyüşpöyt: =onunla ateşim tutuşmuyor= ( onunla geçinemiyorum) ; otton alıp suuğa, suudan alıp, otko: takatın fevkinde işler yükleterek ve alay ederek; albarıst otu yahut şeytan otu: bazı bataklıklarda gözüken alevli buhar; otko kirüü es.: ateşe girme ( düğünden birkaç gün sonra gelinin akrabalarının evinde icra edilen merasimdir, ki bundan sonr güvyi karısının akrabasından kaçmamaya başlar; otkkkko may sal- es.: ateşe yağ dökmek (gelinin güveyi evine geldiği ilk günde yapılan merasimdir).
II, 1. ot; ot cer: iyi otlak, mer’a; otko koy-: yeme bırakmak, otlağa salıvermek; kızıl ot: grekçe Andropogo;2. bir ot çılkı: ayrı bir sürü at.
Türkmencenin Açıklamalı Sözlüğü (Kyýasowa, 2016)
ot
at. Inçe gök baldakly uly bolmadyk ösümlik. Ýaz oty. Haşal otlar. Dermanlyk otlar.
OT [o:t], at. Ýanýan zatdan çykýan alaw, ýalyn.
‣ Oda basan ýaly bir zady gyssanmaç, howlugyp hereket edýän adam hakynda ulanylýan durnukly aňlatma. Oda düşmek. ser. Oda-köze düşmek. Yzynda bir oda düşüp ýöreni bar bolsa gerek (Ý. Mämmediýew).Oda gaçmak haýsydyr bir harydyň bahasy gaty ýokary galmak, gaty gymmatlamak, ot bilen ýalyn bolmak. Oda-köze düşmek bir zadyň ugrunda howsalaly, aljyraňňy ýagdaýda bolmak, alňasamak, howsala düşmek. Oda salsaň tütemez hor-homsy gün görýän, halys lüti düşük (adam hakynda). Ody bilen girip, küli bilen çykmak tüýs ýürekden hyzmatynda durmak, hyzmatyny etmek. Goý, odum bilen girip, külüm bilen çyksyn (B. Seýtäkow). Oduna çoýunmak birinden bir zady gaty gymmat bahadan satyn almak. Ol ak bazara çykyp bilmänsoň, hemişe obalaryndaky bir süýthoryň oduna çoýunmaly bolýardy. Oduny ölçermek biriniň derdini gozgamak, janyna batmaýan köne gürrüňi ýatlamak. Ot açmak (sowurmak) 1) ser. Ot gorsamak. 2) birsyhly ok atyp durmak, yzyny kesmän gülle, ok ýagdyrmak. Ot almak 1) ýanmak, otlanmak. Ýandak küdesi ot alypdyr. 2) öz garaşyşy ýaly bolmansoň, sabyr-takatyny ýitirip, gaty öjükmek, ýüregini eline almak. Ol bu sözleri eşidip, ot alaýdy (“Edebiýat we sungat”). Ot basylan ýaly gaty täsirli, galjaňlyk döredýän (duýgy, täsir we ş.m. hakynda). Olaryň aýagyna edil ot basylan ýalydy (B. Seýtäkow). Ot bermek 1) bir ýan ujundan otlamak. 2) meçew bermek, öjükdirmek, küşgürmek, gyzdyrmak. 3) gyzykdyrmak, isleg döretmek; odukdyrmak. Bu mata gyzlara ot berdi. Ot bilen ýalyn örän gymmat, nyrhy öte ýokary. Ot bolup geçmek (ötmek) jasladyp parran geçmek, ýüregiňi gobsundyrmak; kalbyňa ornamak. Gözleri içimden ot bolup geçdi, Gözel görki ýüregimde ýer tutdy (A. Kekilow). Ot-da gara gan bolmak ýetişiksiz gara günde iki-baka ylgaşlamak, bir işi çalt edip gutarjak, bitirjek bolmak.Ot-da gara gan bolup, her näçe haýdasam-da, işimi bolup bilemok. Ot gorsamak 1) betlik, bezzatlyk, ýakymsyzlyk etmek, ulukjyn açdyrmak, dek oturmazlyk, guduz açmak. Ol oglan gaty bet, uzynly gün ot gorsaýdy. 2) alyp-ýolup barmak, hars urup, işläp gazanç etmek. Iliň seniň ýaly ýigit ýeten ogullary ot gorsaýarlar (A. Durdyýew). Ot-elek bolmak gyssagly hereket etmek, gyssanmak, howlukmak, galagoplyga düşmek. Ýeri, siz ne beýle aldyranyňyz bar ýaly ot-elek bolýarsyňyz?! Ot sowurmak 1) ser. Ot açmak 2) ýakymsyzlyk, bezzatlyk etmek, goh turuzmak. Çagalar iki ýana ylgaşyp ot sowurýarlar. 3) çendenaşa gyzmak, ýakyp- ýandyrmak, bişirip barmak. Ýene birki sagatdan soň, gün ot sowrup başlajak (A. Gowşudow). Otdan alyp, suwa salmak beterinden beterini etmek. Bu duýgy ony bir begendirýärdi, bir gynandyrýardy, otdan alyp, suwa salýardy. Otdan-suwdan gaýtmazlyk her bir işiň hötdesinden gelip bilmeklik, hiç bir zatdan heder etmezlik, dogumlylyk. Seniň ýanyňdakylar seniň üçin otdan-suwdan gaýtmazlar (B. Seýtäkow). Ot ýakdyrmazlyk ynjalyk bermezlik, günüňe goýmazlyk, rahatlyk bermezlik. Bu zaňňar ot ýakdyrmaýar (“Görogly”). Ot ýaly 1) gaty gyzgyn. Ol içi ot ýaly çorbaly tabagy öňüne çekdi. 2) is başarjaň, dogumly, edenli. Hawa, oglanlar biri- birinden kem däldir. Baram ot ýalydyr (“Edebiýat we sungat”). Basan ýerinden ot çykmak gaty dogumly hereket etmek (ser. Basmak).
Uygurca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Kurban, 2016)
ot
I Ateş. Ot yaqmaq – Ateş yakmak. Ot yéqish – Ateş yakma. Ot öchürmek – Ateş söndürmek. Ot öchürgüch – Ateş söndüren alet. Ot qalimaq – Ateş yakmak. Ot almaq – Ateş almak. Ot ketti – Yangın çıktı. Ot salmaq – Ateşlendirmek. Ot bilen oynimaq – Ateş ile oynamak. Otqa chidamliq – Ateşe dayanıklı. Ot chiqti – Yangın çıktı. Kirpik qaqqiche öyni ot élip ketti – Göz kapatıp açınmaca evi yangın sardı.
II Ot, bitki, yeşillik. Ot chépish – Ot biçme. Ot chapmaq – Ot biçmek. Ot chépidighan mashina – Ot biçen makina. Haram ot – Zararlı ot. Yawayi ot – Yabanî ot.
Sahaca—İngilizce Sözlük (Straughn, 2006)
ot
n. grass, hay; otçut n. person who mows grass; ot-mas n. vegetation; ot küöğe a. green; ot ıya n. July (lit. ‘grass month’); kebihiileex ot n. haystack
Karaçay-Malkarca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Nevruz, 1991)
ot
1. Ateş, od. Şınkart ~: alevle yanan ateş, ~ ağaç: ocağı karıştırmaya yarıyan ağaç (sırık), ~ başı: odanın ocağa yakın bölümü, ~ ayağı: odanın ocağa uzak bölümü, ~ cağa: ocağın önü, ateşin kıyısı (kenarı), ~ carık: ateşten yayılan aydınlık, ~ kötü: ocakta ateş yakılan bölüm, ~ orun: ateş yakılan yer, ~ almak: ateş almak (eskiden kibrit bulunmadığı için ateşi olan evden biraz kor alınır ve bununla ateş yakılırdı, bu eyleme ot alma denir.), ~da cılınmak: ateşte ısınmak, ~ tamızıv: ateş yapma, anı kolu ~du: onun eli ateş (gibi), ~dan kölek kiymek: ateşten gömlek giymek, eki ~nu arasında: iki ateşin arasında, ~ töbesi bolluk!: ateş yığını haline gelesice!, cahanim ~dan tolğun!: cehennem ateşiyle dol!, ~ bolmağan cerden tütün çıkmaydı: ateş olmayan yerden duman çıkmaz (a.s.), ~ tamızsañ tütün çığar: ateş yakarsan duman çıkar (deyim), ~dan çık da calınña kir: ateşten çık da ise gir (deyim), ~suz calın bolmaz: ateşsiz is olmaz (deyim). 2. Ot, nebat (bu anlamda nadir kullanılır). Ak ~: beyaz ot, öpke ~: yaban karanfili, kara ~: kara ot (yabani yulaf), kızıl ~: kızıl kök (boya elde edilen bir bitki). 3. Zehir, ağu. Ölür ~: öldürücü zehir, ~ aşamak: ağu yemek, ~ berib öltürmek: zehir vererek öldürmek, ~u bolğan zatla: zehirli şeyler, ~ aşağan itça: ağu yiyen it gibi.
Dîvânü Lugâti’t-Türk Dizini (TDK)
ot
ot, hayvan yemlerinin hepsi·I, 14, 35, 65,75, 169, 172, 195, 225, 255, 342, 415, 469; II, 79, 108, 133, 294, 330, 348, 351; III, 4, 47, 68, 122, 141, 200, 263, 277, 287, 374, 436, 442 § çiwgin ot; hayvanları semirten ot· l, 443
ilâç, em, zehir. I, 35, 47, 154, 514, 515;II, 72, 116, 127, 176, 315, 345;III, 224, 252
ateş, duman,I, 43, 164, 176, 177, 183, 195, 200, 202, 208, 230, 332, 400, 499, 513, 514,522;II, 78, 100, 133, 144. 176, 245, 292, 293, 299, 302, 353, 358; III, 16, 23, 63, 65, 96. 97, 265, 341, 348, 430