Hava
Türkiye Türkçesi – Arı Duru Türkçe Sözlüğü (Kuleli, 2013)
hava
[Köken: Arapça] (hava durumu) Gün ırası
[Köken: Arapça] (müzik) Küy
[Köken: Arapça] (eda) Gönül, Gönül küyü
Türkiye Türkçesi – Tatarca Sözlük (Ganiyev, 1998)
hava
и. 1) һава; havaya atmak һавага чөю; 2) һава торышы, көн; hava açmak көн аязу; hava bozmak һава бозылу; havanın hali һава торышы; 3) климат; hava değiştirmek климат алыштыру; havası sert кырыс климат □ һаva kuvvetleri һава көчләре; hava üssü авиабаза; hava alanı аэропорт; hava gazı газ; hava küre атмосфера
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
hava
Türkiye Türkçesi: hava
Azerbaycan Türkçesi: ähval-ruhiyyä
Başkurt Türkçesi: käyif kuŋil ruh
Kazak Türkçesi: köŋil küyi köŋil
Kırgız Türkçesi: köŋül abal
Özbek Türkçesi: käyfiyät
Tatar Türkçesi: käyif küŋil ruh
Türkmen Türkçesi: hovãla bãt
Uygur Türkçesi: käypiyat köŋül
Rusça: nastroyeniye raspolojeniye
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
hava
Türkiye Türkçesi: hava
Azerbaycan Türkçesi: hava
Başkurt Türkçesi: hava
Kazak Türkçesi: ava ave
Kırgız Türkçesi: aba
Özbek Türkçesi: hävà
Tatar Türkçesi: hava
Türkmen Türkçesi: hovã
Uygur Türkçesi: hava
Rusça: vozduh
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
hava
Türkiye Türkçesi: hava
Azerbaycan Türkçesi: hava
Başkurt Türkçesi: kön (där) hava(lar)
Kazak Türkçesi: avarayı
Kırgız Türkçesi: aba-ırayı
Özbek Türkçesi: àb-hävà
Tatar Türkçesi: hava (hiäli) kön
Türkmen Türkçesi: hovã
Uygur Türkçesi: hava havarayı
Rusça: pogóda
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
hava
Türkiye Türkçesi: hava
Azerbaycan Türkçesi: hava
Başkurt Türkçesi: moŋ küy
Kazak Türkçesi: makam
Kırgız Türkçesi: obon
Özbek Türkçesi: hävà àhäng
Tatar Türkçesi: köy moŋ ahäŋ
Türkmen Türkçesi: heŋ
Uygur Türkçesi: ahäŋ
Rusça: melodiya motiv napev
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
hava
I. is. [ər.]
1. Yer atmosferini əmələ gətirən qazların, başlıca olaraq azotla oksigenin qarışığı. Havanın təzyiqi. Şara hava doldurmaq. Təmiz havada nəfəs almaq. Rütubətli hava.
2. Yeri əhatə edən boşluq, ənginlik; fəza. Quşlar havada uçur. Təyyarə havaya qalxdı. Hava yolları. – Qatar-qatar olub qalxıb havaya; Nə çıxıbsız asimana, durnalar! M.V.Vidadi. Maşın getdikcə külək onun yavaş-yavaş dən düşən yumşaq qara saçlarını havada oynadırdı. İ.Əfəndiyev.
3. Hər hansı bir yerdə müəyyən vaxtda atmosferin vəziyyəti (buludluluq, rütubət, yığıntı, hərarət və s.). Yağmurlu hava. Havanın dəyişməsi. Havada rütubət hiss olunur. Payız havası. – Artıq günorta yaxınlaşmış, hava istiləşmiş, quşlar da yemlənib qalına çəkilmişdilər. M.Rzaquluzadə.
4. Bir yerin sağlamlıq baxımından vəziyyəti, keyfiyyəti. Sağlam hava. Ağır hava. Oranın havası mənə düşmədi. Dağ havası. – Bir sərin, saf səhər, gözəlcə hava; Bürünüb yamyaşıl çəmən, səhra! A.Şaiq. Biz hələlik üz-üzə gəlirik küləklərlə; Hələlik çox ağırdır Qaraqumun havası. S.Rüstəm. ‣ Hava almaq – evdən kənarda, açıq havada nəfəs almaq, gəzmək, dincəlmək. [Şeyda:] Azacıq hava almaq üçün dışarı çıxmışdım. H.Cavid. [Fizzə xanım Vahidova:] Dedim, bir az hava alarsan. Bütün günü stola yapışıb qalmısan. Ə.Məmmədxanlı. Hava həyəcanı – havadan təhlükə olduğunu, düşmənin gəldiyini bildirən siqnal, təhlükə siqnalı. Hava işıqlanmaq – səhər açılmaq, dan yeri sökülmək. Hava işıqlanana oxşamırdı. Mir Cəlal. Hava qaralmaq (qaranlıqlaşmaq) – axşam olmaq, axşam düşmək, günəş batmağa başlamaq. Həlim Qüdrətov Sağsağanlıya girəndə hava qaralmışdı. Ə.Vəliyev. Hava sınmaq – soyuqlardan sonra hava yumşalmağa, istiləşməyə başlamaq. Hava şarı – 1) yuvarlaq (sferik) aerostat; 2) içi havadan yüngül qazla doldurulmuş, şarşəkilli uşaq oyuncağı. Hava vannası – bədəni möhkəmləndirmək və ya müalicə məqsədilə açıq havada günəş altında uzanma, özünü günəşə vermə. Havada (havadan asılı) qalmaq – bir məsələnin, işin aydınlaşdırılmaması, həll olunmaması haqqında. [Qoşatxan Kərəmə:] Nə deyirik, hamısı qalır havada. M.İbrahimov. Başına hava gəlmək – bax. baş.
II. is. mus. Səslərin, müəyyən musiqi vəhdəti əmələ gətirən ardıcıllığı; musiqi ahəngi, melodiya. Oyun havası. El havaları. – Çalardı düdükdə yanıqlı hava. H.K.Sanılı. Mahnının Azərbaycan havaları kimi həzin, ruhoxşayıcı olması .. Aslanı valeh etdi. S.Vəliyev.
Azerbaycan Türkçesinin Sinonimler Sözlüğü (Çakıroğlu, 2013)
hava
I. nəğmə
{nağme}
II. ahəng
{ahenk}
III. iqlim
{iklim}
IV. xasiyyət, təbiət
{huy, tabiat}
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
hava
beste, ezgi, hava
Karaçay-Malkarca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Nevruz, 1991)
hava
hava. ~ bolum: hava durumu, ariv ~lı cer: havadar yer, ~ suvuğandı: hava soğudu, Kafkaznı taza ~sı: Kafkasya'nın temiz havası, ~ arivda sanlağa urluk atayık: hava güzel iken tarlalara tohum ekelim, ~ col: hava yolu.