BUZ
Türkiye Türkçesi – Tatarca Sözlük (Ganiyev, 1998)
buz
и. 1) боз; 2) туң, туңлык ◊ buz bağlamak туңып чыерау; buz duvarı арадагы салкынлыкка сәбәп булган нәрсә; buz gibi боз кебек (суык); buz tutmak өстен боз каплау
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
buz
Türkiye Türkçesi: buz
Azerbaycan Türkçesi: buz
Başkurt Türkçesi: boⱬ
Kazak Türkçesi: muz
Kırgız Türkçesi: muz
Özbek Türkçesi: muz
Tatar Türkçesi: boz
Türkmen Türkçesi: būz
Uygur Türkçesi: muz
Rusça: löd
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
buz
is.
1. Donmuş su. Buz parçaları. Buz təbəqəsi. Qışda sular donub buz olur. • Buz bağlamaq (tutmaq) – buzla örtülmək, donmaq. Suyun üzü buz bağlayıbdır. – Sevgilim, qış gəlir, şaxta düşəcək; Yenə axar çaylar buz tutacaqdır. S.Vurğun. Ətrafda nə varsa donub buz bağlamışdı. Ə.Məmmədxanlı.
2. Çox soyuq, sərin şey haqqında (çox vaxt “kimi” qoşması ilə). Əllərin lap buzdur. Buz kimi bulaq suyu. – Buranın yerindən, havasından əlavə, suyu çox içməlidir. Buz kimi ürək sərinlədəndir. Ə.Haqverdiyev. Vücuduna yapışan buz kimi soyuq və kələkötür palçıq onun böyrünü, arxasını deşirdi. A.Şaiq. • Buza dönmək – 1) bərk üşümək, soyuqdan donmaq dərəcəsinə gəlmək; 2) tamamilə soyumaq. Məşədibəy qayıdıb içəri girəndə, stolun üstündəki xörək soyuyub buza dönmüşdü. M.Hüseyn. ‣ Buz baltası – çox sağlam, canıbərk adam haqqında. Ürəyi buz kimi olmaq – tamamilə arxayın, rahat, əmin olmaq.
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
buz
buz
Kırgızca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Yudahin)
buz-
tahrip etmek, ihlâl etmek, bozmak; et buz- : et bölmek (kesilmiş ve derisi yüzülmüş hayvanı parçalamak) ; kar buz- : kar üzerinden yol açmak.
Türkmencenin Açıklamalı Sözlüğü (Kyýasowa, 2016)
buz
[bu:z], at. Doňan suw. Kärhananyň işgärleri buz öndürýän gysyjylaryň üçüsini oturtmaga girişdiler (“Türkmenistan”).
‣ Buz bolmak sowamak, sowap galmak. Demli çaý buz bolupdyr. Buz üstünde tozan aramak (turuzmak) sebäpsiz bahanalar bilen azar bermek, igenmek, yrsaramak. Buz ýaly örän sowuk. Garda oýnap gelen çagalaryň elleri buz ýalyjakdy.
Karaçay-Malkarca – Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Nevruz, 1991)
buz
buz. Gıyı ~: kalın buz, miyala ~: cam gibi buz, ~ sümmek: saçak buz, buz saçağı, ~taş boluv (d): buz gibi soğuma, cüregim ~taş bolğandı: kalbim buz gibi soğudu, ~ tarthan: donmaya başlamış, buz cavğan: buz yağması, dolu yağma, sabanlanı ~ urdu: ekinleri dolu vurdu; az ~: az buz, az filan, az ~ tüldü: az buz değil, öyle az filan değil.