səbir
Explanatory Azerbaijani Dictionary (Orucovun, 2006)
səbir
I. is. [ər.]
1. Xoşagəlməz, acı, haqsızlıq kimi üzücü hallar qarşısında səsini çıxarmadan onların keçib-getməsinə dözmə, təhəmmül etmə. Bir dərd var ki, yerə-göyə sığışmayan, ürək yandıran, insanı vərəmləndirən, səbir və təskinlik bilməyən; məsələn, birinin əziz bir övladı əlindən gedə... C.Məmmədquluzadə. • Səbir etmək (eləmək) – çətin iş, ağır vəziyyət və s. hallarda şikayətlənmədən dözmək, təhəmmül etmək. Bu söz-söhbətlərin, müamilə və rəftarın nə qədər Sürəyyaya acı təsiri olurdusa da, səbir eləyirdi. Çəmənzəminli. // Gələcək və olacaq bir şey üçün tələsməyib və təlaş göstərməyib gözləmə; hövsələ. • Səbir etmək – dözmək, hövsələ etmək, tələsmədən gözləmək. Lakin səbrin də bir dərəcəsi vardır. M.S.Ordubadi. İskəndər səbir edib, yarım ilə qədər gözlədi. Canına qulluq eləyib əkinəbiçinə getdi. M.Hüseyn. Səbri kəsilmək (tükənmək) – artıq dözə bilməmək, təhəmmül edə bilməmək. Səbrim kəsilib, yar mənim canımı alsın; Ya şad eləsin vəsl ilə, didarə yetirsin. Heyran xanım. [Nofəl Zeydə:] Burax atların cilovunu, Zeyd, kəsdiyimiz çörəyə and içirəm ki, artıq mənim səbrim tükənmək üzrədir. Ə.Məmmədxanlı. Səbrini basmaq – bax. səbir etmək. [Bədircahan:] Səbrini bas, ağa, hesabına bax! N.Vəzirov. [Rəşid:] Mən birtəhər səbrimi basıb, xörəkdən yeməyə başladım. İ.Hüseynov.
2. Səbirlə şəklində zərf – təmkinlə, ağırağır. Səbirlə nağıl etmək. – Səbirlə toplamışdır gücünü damla-damla; Danışıb öz diliylə hər kəslə, hər adamla. R.Rza. [Qoşqar Əmirliyə:] Düz bir ildir, mən bu aparatda işləyirəm, bir dəfə görməmişəm ki, mənimlə səbirlə, soyuqqanlı danışasınız. İ.Hüseynov. ‣ Səbir kasası daşmaq (dolmaq) – daha dözə bilməmək, təhəmmül edə bilməmək, hövsələdən çıxmaq, təmkinini itirmək. [Gövhər xanım:] Daha bəsdir! Səbir kasam dolub daşmış. S.S.Axundov. Molla Şirəlinin səbir kasası daşdı, onsuz da gərgin olan əsəbləri qırıldı. S.Rəhman.
II. is. Asqırma, asqırtı, asqırıq. ‣ Səbir gətirmək – asqırmaq. Tək səbir, cüt səbir – xalq arasında: guya bir dəfə asqırma nəhslik, uğursuzluq; cüt asqırma isə xeyir, uğur əlamətidir. Ta gəlirik biz də bir az anlayaq; Məhzəri-irfanda vurur tək səbir. M.Ə.Sabir.
Azerbaijani Thesaurus to Turkish (Çakıroğlu, 2013)
səbir
təmkin, hövsəle, dözüm, qatlanma
{itina, soğukkanlılık, dayanma, katlanma}
Pamukkale Azerbaijani to Turkish (ADT version)
səbir
sabır