don
Türkiye Türkçesi – Arı Duru Türkçe Sözlüğü (Kuleli, 2013)
don
[Köken: Anlam kayması] İç don, İştan
Türkiye Türkçesi – Tatarca Sözlük (Ganiyev, 1998)
don
I и. 1) һәртөрле кием, кием-салым; 2) ыштан; 3) атның төсе
donII и. с.1) суык, салкыннар; 2) туң; кырау □ don kesmek кырау сугу; don yağı 1) туңмай; 2) күч. сөйкемсез кеше
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
don
Türkiye Türkçesi: don
Azerbaycan Türkçesi: trusu gısa tuman ıştan
Başkurt Türkçesi: trusik (trusı) kıska ıştan
Kazak Türkçesi: dambal
Kırgız Türkçesi: ıştan trusı
Özbek Türkçesi: trusi kältä iştàn
Tatar Türkçesi: trusik (trusı) kıska ıştan
Türkmen Türkçesi: trusı
Uygur Türkçesi: trusı
Rusça: trusı pantolónı
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü (Ercilasun, 1991)
don
Türkiye Türkçesi: don
Azerbaycan Türkçesi: don
Başkurt Türkçesi: satlama hıvık
Kazak Türkçesi: toŋ
Kırgız Türkçesi: toŋ
Özbek Türkçesi: sàvuḳ äyàz tong
Tatar Türkçesi: çatlama suık
Türkmen Türkçesi: doŋuz
Uygur Türkçesi: toŋ
Rusça: moróz stuja ⱨólod
Azerbaycan Türkçesinin Açıklamalı Sözlüğü (Orucovun, 2006)
don
I. is. Qadınların, habelə kişilərin üstdən geydikləri uzunətəkli, belibüzməli, ya büzməli paltar. [Kişinin] əynində qara şaldan belibüzməli don vardır. H.Sarabski. [Qədir:] Allah qoysa, qulluqda hamısının əvəzi çıxar, arxalıq nədir, sənə lap məxmər don alaram. Mir Cəlal. // Ümumiyyətlə, paltar, libas, üst geyim. Sənə ağ don yaraşır, niyə qarə geymisən sən? S.Ə.Şirvani. Bərk ayaqda körpəsini ayıraraq döşündən; Mərd analar cəbhələrdə don geyəcək meşindən. S.Rüstəm. [Nuriyyə:] İnstitutda oxuduğum zaman rəfiqələrim gündə bir dəst paltar geydikləri halda, mən bütün ili bir donla başa vurdum... İ.Əfəndiyev. // məc. Obrazlı təşbehlərdə, örtü mənasında. [Fitnə:] ..Yaşıl don geyinmiş çayır, dağ, yamac; Bir şənlik məclisi qurmuş hər orman. A.Şaiq. Qara dəniz gecənin qara donuna bürünüb yatmışdı. M.S.Ordubadi. ..Ağ don geyinmiş bu qış .. Dilaranın gözlərində qaraldı. Ə.Məmmədxanlı. // məc. Görkəm, qiyafə, zahiri görünüş. Bu donda heç kəsi görmədim. ‣ Don biçmək – 1) məc. tənbeh etmək, bərk cəzalandırmaq; 2) məc. səliqəyə salmaq, sahmana salmaq. Bu işə bir don biçmək lazımdır; 3) məc. kələk gəlmək, bazı gəlmək, başını tovlamağa çalışmaq. Sərçəyə bax, qaraquşa don biçər; Mərd igidlər dolu badələr içər. “Koroğlu”. Don geydirmək (geyindirmək) – əslində olmayan bir məna, mahiyyət, rəng vermək, bir şəklə salmaq. Müxtəsər, yenə nə qədər düşündümsə, bu suallara müsbət bir don geydirməyi bacarmadım. M.S.Ordubadi. Muxtar Zeynalov danışığına siyasi don geyindirdi. Ə.Vəliyev. Dona (min dona) girmək – əsil mahiyyətini gizlətmək, yaxud bir məqsədə çatmaq üçün özünü başqa cür göstərmək, başqa cür qələmə vermək, cilddən-cildə girmək, uyğunlaşmaq. [Hacı Rəcəbəli:] Qorxma, Həpo bir nadürüstdür ki, hər sifətə və hər dona girə bilir. M.F.Axundzadə. Həyat bizə nələr deyir: düşmən girir min dona; Bəzən durur quzu kimi, bəzən dönür quzğuna. S.Vurğun. Dona salmaq – bax don geydirmək. ...donuna girmək – özünü .. kimi göstərmək (qələmə vermək), .. cildinə girmək. Hər birimiz guya din və millətin ən qeyrətli hamisi, canıyananı donuna girib zəmanə aslanı, qəhrəmanı oluruq. C.Məmmədquluzadə. [Pəri Cadu:] Gərək qaranquş donuna girib uçub, harada olsa tapıb göndərəsən. Ə.Haqverdiyev. Donunu dəyişmək – 1) məqsədinə çatmaq üçün ayrı cildə girmək, başqa cür hiyləli tədbirlərdən istifadə etmək; 2) şəklini, görünüşünü, vəziyyətini dəyişdirmək. Təbiət qışda öz donunu dəyişdirir. – Bu gün dəyişdirir donunu dövran; Dünya göz açmayır qasırğalardan. S.Vurğun.
II. is.
1. Havanın sıfırdan aşağı dərəcəsi, şaxta. • Don aparmaq – donun təsirindən, şaxtadan zədələnmək, yaxud keyimək. Ayağını don aparmaq. Don kəsmək – dondurmaq dərəcəsində şiddətli təsir etmək; bərk üşümək, soyuqdan donmaq. Səhərə qədər bədənimi don kəsdi. // Şaxtalı, çox soyuq. Qaranlıq və don bir gecə idi. A.Şaiq. Don vurmaq – bərk şaxtadan xarab olmaq.
2. Bərk soyuqdan müvəqqətən buz halına keçmiş su və başqa mayelər; buz. Donu açılmaq (buz halında olan mayenin əriməyə başlaması). ‣ Dona qalmaq – təəccübdən donub qalmaq, mat qalmaq, çaşmaq. Gəray bəy gözünü zilləyib ona; Varlığı daş kimi, qalmışdır dona. S.Vurğun.
Azerbaycan Türkçesinin Sinonimler Sözlüğü (Çakıroğlu, 2013)
don
I. paltar, libas, geyim
{elbise, libas, kıyafet}
II. şaxta, soyuq
{buz, soğuk}
Pamukkale Azerbaycan Türkçesi - Türkiye Türkçesi (ADT versiyonu)
don
konfeksiyon
İngilizce—Türkçe Sözlük (FreeDict, 2017)
don /dɪsˈɪləbəl/
1. ''Bay'' anlamına gelen ispanyolca bir söz
2. ispanya'nın ileri gelenlerinden, Don
3. (ing), (k.dili.) üniversite öğretmeni.
İngilizce—Türkçe Sözlük (FreeDict, 2017)
don /dɪsˈɪmətɹi/
1. (ned, ning) giymek, giyinmek.
İngilizce—Türkçe Sözlük (Anonim)
don
(İngiltere'de) birdemde öğretim görevlisi
öğretmen
(İspanya'da) Bay
Beyefendi
Bey
Özbekçe—İngilizce Sözlük (Dirks, 2005)
don
grain. na ~, na somon neither fish nor fowl. ~ olish- to have an affair with, to play around with. ~ xo'jaligi grain farm.
Türkmencenin Açıklamalı Sözlüğü (Kyýasowa, 2016)
don
[do:n], at. Inçeräk zolaklarynyň arasy ak, sary çyzmykly, özi-de tarada dokalan donluk matadan içlik bilen ýerliginiň arasyna salnan pagta çekilip tikilen daşky geýim. Donuň täzesi ýagşy, dostuň könesi (Nakyl). Maslahatly biçilen don gysga bolmaz (Nakyl). Toýa barsaň doýup bar, toý donuňy geýip bar (Nakyl).
‣Donuňa sygmazlyk gabarylmak, gopbamlyk etmek, çişmek, hondanbärsi bolmak. Pökgi wala şondan soň donuna sygman, ýel alyp, çişip, öwnüp gezdi (B. Kerbabaýew). Dony biçilmek nä güne sezewar ediljekligi belli edilmek, çözülmek, işi görülmek. Barybir, olaryň dony biçildi (“Edebiýat we sungat”).